རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་འདབ་ཆགས་རི་དྭགས་བཅས་ཀྱིས་གྲུབ་པའི«ཚེ་རིང་རྣམ་དྲུག»དང«མཐུན་པ་སྤུན་བཞིའི»རི་མོ་ལྷན་སྒྲིག་བྱས་ནས་སྒོ་ཁྱམས་སུ་བཀལ་ཡོད།དེ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཁོ་ནར་མངའ་བའི་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་མཉམ་འདྲེས་བྱས་ནས་ཕན་ཚུན་མཉམ་གནས་མཉམ་འདུག་བྱ་རྒྱུར་བསམ་གཞིག་བྱེད་པའི་གནས་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།སྟབས་བདེ་ལ་ཁ་གསལ་བའི་རི་མོ་ཞིག་མི་ཚང་མའི་ནང་སེམས་དུ་བརྟན་པོར་ངེས་པར་བྱས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞིས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ཏེ་དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་དང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་བཏང་ཡོད།...

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི“ཆེས་མཐོ་བ་དང་ཆེས་ཆེ་བ།ཆགས་ཡུན་ཆེས་ཐུང་བ”བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་འཛོམས་པའི་ངང་སའི་གོ་ལའི་སྣེ་གསུམ་པ་ན་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པར་གནས་ཡོད་ཅིང་།དེའི་རྔམ་བརྗིད་ཆེ་བ་དང་གསང་བ་ལྐོག་གྱུར་གྱིས་མི་མང་བོའི་ཡིད་སེམས་ཕྲོགས་ཡོད།...

མཚོ་སྔོན་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ལྟེ་བ་ན་ཡོད་ཅིང་།རྨ་ཆུ་དང་འབྲི་ཆུ།རྫ་ཆུ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ས་ཆ་ཡིན་སྟབས།“ཀྲུང་ཧྭའི་ཆུ་གསོག་མཐོ་ལྕོག”ཅེས་འབོད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།རང་རྒྱལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་འཐབ་ཇུས་ནང་དུ་དམིགས་བསལ་གོ་གནས་བཟུང་ཡོད་པས།མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་ཡོལ་གྱི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།...

གཙོད་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་སྲུང་སྐྱོང་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།དུས་ཡུན་རིང་པོའི་ནང་མཚོ་སྔོན་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་དང་།བྱང་ཐང་།ཞིན་ཅང་ཨར་ཅིན་ཧྲན་སོགས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོང་ཁུལ་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།ལོ་རེའི་ཟླ5པར།མོ་གཙོད་ཁྱུ་དང་ཁྱུ་བྱས་ནས་གཞི་ཁྱོན་ཆེན་པོས་གནས་སྤོས་ཏེ་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཏུ་གཙོད་ཕྲུག་བཙའ་བར་ཡོང་གི་ཡོད། ཟླ7པ་ནས8པའི་བར།གཙོད་ཕྲུག་ཁྲིད་ནས་དེ་སྔའི་འཚོ་གནས་ཁུལ་དུ་ཕོ་གཙོད་ཁྱུ་ཚོགས་དང་འཛོམས་པར་ལོག་འགྲོ།ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་ལ་སྤྱི་ལེ་སུམ་བརྒྱ་བཞི་བརྒྱ་ཙམ་ལ་བསྐྱོད་ཀྱི་ཡོད།...

མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རྨ་ཆེན་རྫོང་གི་རྨ་ཆེན་གངས་རི་ནི་རྨ་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་རི་བོ་ཆེས་ཆེ་བ་ཡིན་ཞིང་།དེ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི“གནས་རི་ཆེན་པོ་བཞི”ཡི་ནང་གི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན།རྨ་ཆེན་རྫོང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཅུས་གངས་རི་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཚིགས་ཀྱི་གངས་ཐིག་ཚད་འཇལ་རུ་ཁག་གི་རུ་མི་ཚང་མ་ནི་ཆུང་དུས་ནས་རྨ་ཆེན་གངས་རིའི་འདབས་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་འབྲོག་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་སྟབས།གངས་རི་འདི་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་བརྩེ་འདང་ཞིག་ཆགས་ཡོད།...

ཟླ7པའི་ཚེས23ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོར།“གཙང་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་དུ་བློ་གྲོས་བསྡུས·མཚོ་སྔོན་གསར་བ་ལ་རོགས་འདེགས་བྱེད”ཅེས་པའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི་རྣམ་གྲངས་ངོ་འཕྲད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུ་སྐབས་གསུམ་པའི“ཡོན་ཧྲི་དང་ཆེད་མཁས་པ་མཚོ་སྔོན་དུ་ཡོད”ཅེས་པའི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཟི་ལིང་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བསྡུས།...

རང་བྱུང་ཁམས་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་ཡིན་པས།རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་གི་རྒྱུན་སྲུང་ཐུབ་ཚེ།ཕན་ཚུན་འཆམ་མཐུན་ཡོང་ཐུབ་པར་མ་ཟད།མིའི་རིགས་རིག་གནས་བདེ་ཐང་ངང་འཕེལ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཐུབ།དེ་བས་ཀྱང་གལ་ཆེ་བ་ནི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་ནི།ང་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་སང་ཉིན་རྐྱང་རྐྱང་ལ་བསམས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར།འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་འཚོ་བའི་རྟེན་གཞིའི་ཆེད་དུའང་ཡིན་ནོ།།...

ཟླ６པའི་ཚེས５ཉིན།　སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་པུའུ་དང་ཀྲུང་དབྱང་དཔལ་ཡོན་གཞུང་སྒྲུབ་ཁང་།　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་བཅས་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་སྒོས２０２１ལོའི་དྲུག་ལྔ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ཉིན་མོའི་རྒྱལ་ཁབ་གཙོ་གནས་བྱ་འགུལ་ཟི་ལིང་དུ་སྤེལ།...

རི་དྭགས་གཙོད་ནི་རང་རྒྱལ་གྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོག་ཆགས་ཡིན་ཞིང་།འཚོ་གནས་ས་ཆ་ནི་ས་བབ་ཀྱི་མཐོ་ཚད་ལ་སྨི3700ནས5500ཡོད་པའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང(མཚོ་སྔོན་དང་བོད་ལྗོངས།ཞིན་ཅང་བཅས་འདུས།)ཡིན་སྟབས།མིང་ལ་མཐོ་སྒང་གི་བླ་སྲོག་ཅེས་ཀྱང་ཟེར།མིའི་བློ་ཡུལ་ལས་དཔག་དཀའ་བ་ཞིག་ལ།གཙོད་ནི་ལོ་རེ་ལ་གནས་སྤོ་ཐེངས་རེ་བྱེད་པ་དང་།གནས་སྤོ་བྱ་ཡུལ་ནས་ཕལ་ཆེར་ཉིན་བཅུ་ཕྲག་འགའ་ལ་བསྡད་རྗེས།ཡང་བསྐྱར་སྔར་གྱི་གནས་སྤོ་ལམ་ཐིག་བརྒྱུད་ནས་ཕྱིར་ལོག་པ་རེད། ...

 དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུའི་མཇུག་ཙམ་ལ།གསར་དུ་དར་བའི“གླིང་དུམ་གྲུབ་ཚུལ”གཞུང་ལུགས་(“板块构造”学说)ལྟར་ན།སའི་གོ་ལའི་བྲག་རྡོ་རིམ་པ་(岩石圈)ནི་གླིང་དུམ་(板块)དུ་མ་མཉམ་དུ་འདུས་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན་ལ།གླིང་དུམ་དེ་ཚོ་ནི་ད་དུང་ཡང་འགུལ་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད།རང་རྒྱལ་གྱི་ས་གཞིའི་གྲུབ་ཚུལ་སྐོར་གྱི་མཁས་པ་ཡིས་གཞུང་ལུགས་འདི་སྤྱད་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་འཕེལ་འགྱུར་གོ་རིམ་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ཏེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་སྐམ་སའི་གླིང་དུམ་དང་ཁེར་གནས་མཚོ་གླིང་མང་པོ་དུས་སྐབས་མི་འདྲ་བའི་རིང་ལ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཕྱོགས་སུ་སྤར་ནས་འདུས་པ་ལས་གྲུབ་པར་འདོད་པ་རེད།...