༄༅། །མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ངོས་འཛིན་ཚུལ་ལ་དཔྱད་པ།

[ནང་དོན་གནད་བསྡུས] དཔྱད་རྩོམ་འདིར་མགོ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་གི་ཐོགས་ཚུལ་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་བཅས། མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པའི་བསྟན་དོན་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སོ་སོར་འདྲ་མཚུངས་མིན་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་དེ། དེ་ཡང་འབུམ་སྐྱབས་དང་འབུམ་དགེ །འབུམ་ཡག་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་ནི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དུ་འབོད་པའི་དུས་རིམ་ཐོག་མ་དང་། རྡོ་རྗེ་འབུམ་དང་པདྨ་འབུམ། པདྨ་ཡག་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་ནི་དུས་རིམ་བར་མ། པདྨ་འབུམ་དང་དབང་ཆེན་འབུམ། ཨ་སྐྱོང་འབུམ་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་ནི་དུས་རིམ་མཐའ་མ་ཡིན་ཚུལ་བཅས་བསྒྲུབས་ཡོད་པ་མ་ཟད། རོང་ཕྱོགས་ནས་འབྲོག་ཕྱོགས་ཏེ། སྨར་འཛི་སྒེག་གསུམ་ནས་རྨ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དང་རྨ་ཆེན་གངས་རིའི་མཐའ་སྐོར་དུ་ཡུལ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་གཏོང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད། དཔོན་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལམ་ལུགས་ཀྱང་སྔ་མའི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ནས་ས་བགོས་དབང་སྤྲོད་དང་ཚོ་ཤོག་མནའ་འབྲེལ་དུ་གྱུར་ཚུལ་ཡང་རིམ་པར་བསྟན་ཡོད།
[གནད་ཚིག] མགོ་ལོག མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ། ཡུལ་ཁོངས།          དེང་གི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་དབྱེ་སྟངས་ཀྱི་བག་ཆགས་ཀྱིས་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པ་ནི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཁོ་ནར་ངོས་འཛིན་པ་མང་མོད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དང་ཆོས་འབྱུང་། རྣམ་ཐར་སོགས་སུ་མགོ་ལོག་དང་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པའི་མིང་བསྟུད་མར་བྱུང་ཡོད་པ་མ་ཟད། འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ཁྲོད་དུ་མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་ལུང་དང་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ལ་དུས་སྐབས་མི་འདྲ་བར་ངོས་འཛིན་སྟངས་མི་འདྲ་བ་རེ་བྱུང་ཡོད་ལ། སྔོན་ཆད་མགོ་ལོག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཀྱང་ད་ལྟ་མི་གཏོགས་པ་དང་། ད་ལྟ་གཏོགས་རུང་སྔོན་ཆད་མི་གཏོགས་པ་སོགས་ས་མིང་དང་ཡུལ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་འགྱུར་བ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པས། འདིར་མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་ལ་དག་སེལ་དང་མ་ངེས་འཁྱོག་བརྗོད་ལ་ཡོ་བསྲང་། ས་གནས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཁ་སྐོང་བཅས་ཀྱི་ཚུལ་དུ«མགོ་ལོག་རུས་མཛོད»གཞིར་བཟུང་ནས། འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་ནས་བརྩིས་པའི་མགོ་ལོག་དཔོན་རབས་རིམ་བྱུང་གི་བྱུང་ཚུལ་དང་། མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་དབྱེ་སྟངས་དང་ངོས་འཛིན་ཚུལ། དུས་སྐབས་སོ་སོའི་རིང་གི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ཁོངས་སོགས་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་ན།  གཅིག མགོ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་གི་བྱུང་བ།
        དེ་ཡང་ཁུངས་བཙུན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཁག་ལྟར་ན། སྔོན་ལྷོ་རོང་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མགོ་ལོག་ཁོག་ཟེར་བ། ད་ལྟའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནང་ཆེན་རྫོང་གི་ལྷོ་ཕྱོགས། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་ངོས་ཀྱི་མཚམས་དེར། འབྲི་ལུང་ཞེས་པ་འབྲིའི་ཚོ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་ཅིང་། དེ་ལས་མི་རྗེ་བྲན་ཁོལ་ཁྱིམ་བཅུ་གླིང་འགུ་ཟི་རྒྱལ་པོའི་ཡུལ་ཏེ། ད་ལྟའི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཔལ་ཡུལ་རྫོང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་འཛི་འགུ་ཁོ་ལུང་པ་ཞེས་པར་འོངས་ནས་གཞི་ཆགས་པ་ལ། དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་དུས་མཇུག་ཙམ་ལ་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་ཞེས་བྱ་བའི་ཁྱིམ་སྔགས་པ་བོན་ལུགས་དང་ཆོས་ལུགས་རྙིང་མ་གཉིས་ཀར་སྤྱོད་པ་ཞིག་བྱུང་། ཁོས་སྨད་རོལ་སྟོད་ཀྱི་གཉན་རྩེའི་རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་ཞིག་ཆུང་མར་བསུས་པས་ཨ་འབུམ་རྒྱལ་ཞེས་པ་འཁྲུངས། ཨ་འབུམ་རྒྱལ་གླིང་རྗེ་དང་མ་མཐུན་པས་མི་ཁྱིམ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་དང་ལྷན་དུ་རང་གི་ཞང་བོའི་ཕྱོགས་སུ་བསྙེགས་ཏེ་རྡོ་རོལ་གྱི་དགོངས་དང་པོ་དང་། མ་སྲིད་སྡེ་ཐང་། སྐྱིད་ཡག གོས་ཀྱི་མ་མོ་བཞི་མདོ་སོགས་སུ་གཞིས་ཆགས། དེ་ནས་ཡུན་རིང་མ་འགོར་བར་ཡུལ་དེར་གཉུག་མར་གནས་པའི་གཉན་མཁར་བ་གསུམ[1]གྱིས་འབྲི་ཨ་འབུམ་ཕ་བུ་གཉིས་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་མངའ་འོག་ཏུ་བསྡུ་རྩིས་བྱས་མོད། དམག་ཕམ་སྟེ་ཨ་འབུམ་ཕ་བུ་གཉིས་ལ་མགོ་སྒུར་བས། “སྔར་ལྷོ་ཕྱོགས་མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་ནས་འོང་བ་དང་། དེ་སྟེང་གཉན་མཁར་བ་གསུམ་གྱི་མགོར་ལོག་པས་མགོ་ལོག་ཟེར་བ་བྱུང་།”[2]ཞེས་བསྟན་ཡོད་དེ། ལྷོ་ཕྱོགས་མགོ་ལོག་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ཚུལ་བཤད་པའི་སྟེང་ལ། གཉན་མཁར་བ་གསུམ་གྱི་མགོ་ལ་ཤོར་བས་མགོ་ལོག་ཅེས་པ་ཐོགས་ཚུལ་གྱི་སྒྲ་བཤད་ཅིག་ཀྱང་ཟུར་དུ་དྲངས་འདུག 
        གཞན་ཡང་མགོ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་གི་ཐོགས་ཚུལ་ལ་འབྲི་ཨ་འབུམ་རྒྱལ་རྡོ་རོལ་གྱི་དགོངས་དང་པོ་དང་། གོས་ཀྱི་མ་མོ་གཞི་མདོ་སོགས་སུ་ཡོང་ནས་གཞི་བཟུང་བས། ས་དེའི་ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁོ་ཚོར་འཛི་འགུ་ཁོ་ལུང་པ་ནས་ལོག་པ་ཡིན་པས་འགུ་ལོག་པ་ཞེས་འབོད་པ་དང་། རིམ་བཞིན་འགུ་ལོག་པ་ཞེས་པའི་མིང་དེ་ཡང་ཚུར་མགོ་ལེན་པར་ཡོང་བ་ལ་ཕར་མགོ་ལ་ཤོར་བའི་དོན་དུ་མགོ་ལོག་པ་ཞེས་ཐོགས།[3]ཞེས་འགུ་ལོག་དང་མགོ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་གཉིས་ཀ་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པར་ཐོག་མར་གྲུབ་པར་བཤད་ཀྱང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ལྟར་ན། “ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་བློན་ཆེན་དབའ་སྐྱེས་བཟང་སྟག་སྣང་གིས། རྒྱའི་དམག་དཔོན་ཧོན་ཛེ་སངས་དང་། འགུ་ལོག་སྒང་དུ་གཡུལ་སྤྲད་ནས། རྒྱ་མང་བོ་འཐུང་སྟེ། འགུ་ལོག་རྒྱ་དུར་དུ་བཏགས་སོ། །”[4]ཞེས་འགུ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་སྐབས་ནས་བྱུང་ཡོད་པར་སྣང་ལ། འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་འཛི་འགུ་ཁོ་ལུང་བར་མ་ཡོང་བའི་ཡར་སྔོན་ནས་མགོ་ལོག་ཅེས་པའི་ཡུལ་མིང་གི་གདགས་གཞི་ཡོད་དེ། ལྷོ་རོང་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མགོ་ལོག་ཁོག་ཅེས་ངོས་བཟུང་འདུག་པ་སོགས་ལ་གཞིགས་ན། མགོ་ལོག་དང་འགུ་ལོག་ཅེས་པའི་མིང་གི་ཐོགས་ཚུལ་ནི་ཚུར་མགོ་ལེན་པར་ཡོང་བ་ཕར་མགོ་ལ་ཤོར་བའི་དོན་འབའ་ཞིག་མིན་པར་སེམས། དེ་བས། ལྷོ་མགོ་ལོག་གམ་མགོ་ལོག་ཁོག་དང་། ད་ལྟའི་དུས་ཀྱི་ཡུལ་སྡེ་ཆེན་པོ་མགོ་ལོག་གམ་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པ་གཉིས་ཀྱི་ས་མིང་འདྲ་ཡང་མི་སྡེ་དང་ཡུལ་ལུང་མི་འདྲ་བ་སོ་སོ་ཡིན་པས་ཕན་ཚུན་འཁྲུལ་མི་རུང་བ་དང་། མགོ་ལོག་ཅེས་པ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ལས་བྱུང་བའི་མགོ་ལོག་འབུམ་པ་ཁག་གསུམ་ལ་གོ་མི་རུང་བ་སོགས་དཔྱོད་ལྡན་སྐྱེས་བུ་དག་གི་དཔྱད་བྱའི་གནད་དུ་གྱུར་ཡོད་ཀྱང་། འདིར་སྐབས་སུ་བབ་པའི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་མིན་པས་ཞིབ་ཏུ་བཀྲལ་མེད། 
གཉིས། མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་བྱུང་བ།             1. ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་དེའི་ཡུལ་ཁོངས།
        སྔོན་འབྲི་རིགས་ཀྱི་རྗེ་བོ་ཞིག་གིས་ལྷོ་རོང་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མགོ་ལོག་ཁོག་ཟེར་བ་ནས་བྲན་ཁོལ་ཁྱིམ་བཅུ་ཙམ་འཁྲིད་དེ་འཛི་འགུ་ཁོ་ལུང་བར་གཞིས་ཆགས་པ་དང་། དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་སྨད་ཙམ་ལ་དེའི་རིགས་རྒྱུད་དུ་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་ཟེར་བ་འཁྲུངས་པ་ལ། འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་གྱི་མི་རབས་གཉིས་པ་འབྲི་ཨ་འབུམ་རྒྱལ་ཕ་བུ་ཚོའི་དུས་སྐབས་སུ་ཡུལ་དེའི་གཉུག་མའི་སྡེ་ཚོའི་དཔོན་པོ་གཉན་མཁར་བ་གསུམ་དབང་དུ་བསྡུས་པ་མ་ཟད། ཡུལ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་དེ་གཉན་མཁར་བ་གསུམ་གྱི་མངའ་འབངས་ལ་དབང་བསྒྱུར་བའི་འགོ་ཚུགས་པ་རེད། དེ་ཡང“ཨ་འབུམ་སྡེ་བཅས་སྨར་གྱི་སྔོ་མཚོ་ཁར་འོངས། བུ་གསུམ་ཡོད་པའི་ཆེ་བ་འབུམ་སྐྱབས། འབྲིང་བ་འབུམ་དགེ། ཆུང་བ་འབུམ་ཡག ཆེ་བ་གཉིས་ཀྱིས་ཁྱིམ་རེ་བཟུང་། ཆུང་བ་ཁྱིམ་དུ་བསྡད་པས་མགོ་ལོག་ཁ་གསུམ་དུ་གྲགས། རྭ་མདོ་ཡན་ཆད་མངའ་འོག་ཏུ་བཅུག”[7]ཅེས་པ་ལྟར། ཨ་འབུམ་རྒྱལ་ལ་བུ་གསུམ་ཡོད་པའི་བུ་ཆུང་བས་ཕ་ཁྱིམ་བཟུང་ཞིང་། བུ་ཆེ་བ་དང་འབྲིང་བ་གཉིས་ཀྱིས་ཟུར་ནས་ཁྱིམ་རེ་བཟུང་སྟེ་ཁྱིམ་ཚང་གསུམ་དུ་གྱེས་པས། ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་མགོ་ལོག་འབུམ་པ་ཁག་གསུམ་ཞེས་པ་ཐོག་མར་བྱུང་། འདིར་འབུམ་པ་ཞེས་པ་ནི་གྲངས་ཀྱི་འབུམ་མ་ཡིན་པར་ཆོས་ཀྱི་འབུམ་ལ་གོ་བ་ལེན་དགོས་ཏེ། དེ་སྔོན་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་གྱི་ཆུང་མར་བུ་ཞིག་སྐྱེས་ཀྱང་འཚོ་བར་མ་གྱུར་པས། ཁོས་གེགས་བཟློག་ལ་འབུམ་གསེར་བྲིས་ཤིག་བཞེངས་པ་མ་ཟད། ཕྱིས་སྐྱེས་པའི་བུའི་མིང་ལ་རྟེན་འབྲེལ་ལ་བརྟགས་ནས་ཨ་འབུམ་རྒྱལ་ཞེས་བཏགས། དེ་ནས་བཟུང་། མགོ་ལོག་གི་དཔོན་རབས་རིམ་བྱུང་གི་མིང་གི་མགོ་མཇུག་བར་གསུམ་གང་རུང་ལ་འབུམ་ཞེས་པ་འཇོག་པའི་སྲོལ་བྱུང་བ་དང་། བུ་ཞིག་སྐྱེས་ན་འབུམ་རེ་བཞེངས་པའི་སྲོལ་དར། དེ་བས། ཕྱིས་སུ་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་ལ་ཡང་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་འབུམ་ཞེས་འབོད་སྟངས་བྱུང་ཡོད་མོད། དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཡིན་ཏེ། ཨ་འབུམ་རྒྱལ་ནས་བཟུང་འབུམ་ཞེས་དངོས་སུ་མིང་དུ་འདོགས་འགོ་ཚུགས། དེ་ནས་ཨ་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་བུ་ཆུང་བ་འབུམ་ཡག་གིས་གཉན་མོ་དངོས་གྲུབ་བྱ་བ་ཆུང་མར་བླངས་པས། མགོ་ལོག་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཞི་རྐང་གསར་པ་ཞིག་ཀྱང་གྲུབ་འགོ་ཚུགས་ཏེ། དེ་ནས་བཟུང་ཕ་རུས་ཨ་ལྕགས་འབྲི་དང་མ་རྒྱུད་གཉན་པོ་གཡུ་རྩེ། སྐུ་སྲུང་རྨ་རྒྱལ་སྦོམ་ར་ཞེས་འབོད་པའི་མགོ་ལོག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གཞི་རྐང་དེ་དངོས་སུ་ཚུགས་པ་ཡིན། གཞན་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་མགོ་ལོག་ཁ་གསུམ་ཞེས་འབོད་པའི་ཁག་གསུམ་དང་ཁ་གསུམ་ཞེས་པ་ནི་འབོད་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་དོན་ལ་འགལ་བ་མེད་དེ། ཁྱིམ་ཁ་གསུམ་ལ་ཁྱིམ་ཁག་གསུམ་ཞེས་ཀྱང་ཟེར་བ་མ་ཡིན་ནམ། 
        དེ་ཡང་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ཁོངས་ལ། “གནའ་མིའི་གླུ་གཞས་ལས། སྨར་རོལ་མ་ལག་དྲུག་གི་ཆེ་བ་ཡིན། །རྔ་ཁོག་བ་ལག་སྐྱ་མོ་སྨར་གྱི་ལག། རྡོ་ཁོག་རི་ཐང་ཕྱུག་མོ་སྨར་གྱི་ལག །འཛི་སྐ་ལྷ་མོ་དར་ཐང་སྨར་གྱི་ལག །གཡུ་ཁོག་སྟག་མོ་འཕྲེད་ཉལ་སྨར་གྱི་ལག །རྩང་ཁོག་མདོ་བ་ཁལ་བཀལ་སྨར་གྱི་ལག །སྒེག་ཁོག་བྷན་དྷ་གྲུ་བཞི་སྨར་གྱི་ལག །”[8]ཅེས་སྨར་རོལ་མ་ལག་དྲུག་གི་ས་ཆ་དང་མི་སྡེ་རྣམས་མངའ་འོག་ཏུ་འདུ་བས་ཡུལ་ཁམས་རྒྱ་ཆེ་སྟེ། དེང་གི་གསེར་རྟ་དང་ཛམ་ཐང་། བྲག་མགོ། རྟའུ། རྔ་བ། པདྨ་སོགས་སུ་དབང་བཟུང་ཡོད་པ་སྨར་ཁོག་དང་སྒེག་ཁོག རྡོ་ཁོག གཡུ་ཁོག རྔ་ཁོག རྩང་ཁོག འཛི་སྐ་སོགས་ད་ལྟའི་ཆར་ཡང་ས་མིང་མ་འགྱུར་བའི་ཡུལ་ལུང་དང་ཚོ་སྡེ་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པ་ལས་རྟོགས་ཐུབ། སྐབས་འདིར་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དུ་གྲགས་རུང་། མངའ་ཁོངས་ནི་དཔོན་ཁག་སོ་སོས་བཅད་བཟུང་བྱས་མེད་པར། འབུམ་ཡག་དང་དེའི་བུ་ཕག་ཐར་ཕ་བུ་གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་དཔོན་བྱས་ནས་བཟུང་ཡོད་པས། ཡུལ་ཁོངས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཡིན་ཏེ། ཕ་བུ་འདི་གཉིས་ཀྱི་སྔོན་དང་ཕྱིས་ཀྱི་མགོ་ལོག་དཔོན་རབས་གང་ལའང་ཁོང་གཉིས་རིང་གི་ཡུལ་ཁམས་རྒྱ་ཆེན་པོ་དེ་འདྲ་དང་ཁོང་གཉིས་ལྟ་བུའི་སྤྱི་དཔོན་དབང་ཐང་ཅན་མ་བྱུང་བ་འདྲ། 
           2. བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་དེའི་ཡུལ་ཁོངས། 
        གོང་གི་རེའུ་དབྱིབས་ལྟར་འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་ནས་བརྩིས་པའི་མི་རབས་བཞི་པ་ཕག་ཐར་ལ་བུ་བཞི་སྐྱེས་ཏེ། ཆེ་བའི་མིང་ལ་རྡོ་རྗེ་འབུམ་དང་། འབྲིང་ཆེན་ལ་བླ་མ་ཆོས་འབུམ། མིང་གཞན་ལ་བསོད་ནམས་སྐྱབས་ཀྱང་ཟེར། འབྲིང་ཆུང་ལ་པདྨ་འབུམ། ཆུང་བ་ལ་པདྨ་ཡག་བཅས་ཟེར། བུ་ཆེ་བ་རྡོ་རྗེ་འབུམ་ལ་ཨ་འབུམ་བཟའ་བཀྲ་འཕྱོར་མ་ཆུང་མར་བསུས་ཏེ། ཆེན་མོའི་མདའ་ཐང་དུ་མཁར་བརྩིགས་ནས། རྡོ་རོལ་གྱི་ཤུགས་ཆེན་སྟག་མགོ་མན་ཆད་དང་། གདན་ལི་མགོ་ཡན་ཆད་ཀྱི་མཁར་རེའི་དྲུག་མཁར་རྣམས་ས་སྐལ་དུ་གནང་། བསོད་ནམས་སྐྱབས་རབ་ཏུ་བྱུང་རྒྱུ་ཐག་བཅད་ནས་ཆོས་བསླབ་ཅིང་། སྔར་གྱི་ཆོས་རྒྱུན་ལྟར་ཀཿཐོག་ཏུ་བརྫངས་པ་ལ། རྗེས་སུ་མགོ་ལོག་བླ་མ་ཆོས་འབུམ་བྱ་བ་བླ་མ་བྱང་ཆུབ་སེང་གེའི་ཐུགས་ཟིན་གྱི་སློབ་མ་དམ་པར་གྱུར་པ་དེ་ཡིན། པདྨ་འབུམ་ལ་ཁམས་བེ་རུ་ལྷ་ལྡོང་བཟའ་བསུས་ཏེ་ཆུ་འཕོས་གདོང་མཁར་དང་སྦྲ་བུ་ཚའི་ས་ཆ་གཏད་ནས་དེར་བཞག མཁར་དེ་ནི་མགོ་ནག་མ་ཟེར་བ་དེ་ཡིན། ཁོ་ལ་འཛི་སྐའི་མྱི་ནག་ཤུག་མདའ་མན་ཆད་དང་ལྡོང་ངེའི་ལྡང་མདའ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ས་ཆ་དང་མི་སྡེ་རྣམས་དང་ར་རྫོང་མཁར་དང་རྫོང་མདའི་མཁར་གཉིས་གནང་། པདྨ་ཡག་ལ་གཉན་བཟའ་ལྷ་སྐྱིད་ཆུང་མར་བསུས་ནས་བུ་ཆུང་ཐོབ་ཀྱི་བདག་པོ་བྱས་ཏེ་ཕག་ཐར་རང་གི་ཕ་ཁྱིམ་དུ་བཞག དེ་ལ་གཉན་ལྷང་ངེའི་མཁར་དང་། གཉན་སྐོར་ཁྱིམ་ཚང་བརྒྱ། རྙི་མདའ་མན་ཆད་དང་སྟག་ཚལ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ས་ཞིང་ཐམས་ཅད་གནང་། གཞན་ཡང་སྨར་རོལ་ཆེན་མོའི་གསེར་གཞོང་མན་ཆད་དང་། བ་ལེའི་ཆུ་མདའ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ས་ཆ་དང་མི་སྡེ་ཐམས་ཅད་དང་། བ་ལེའི་རོག་སྡེ་སྒང་མཁར། མཁར་རེ་དྲུང་ཁྲིའི་གསེར་མཁར། མཁར་རེ་འབུམ་ཡིག་དྲུག་མཁར་རྣམས་གནང་། རྡོ་སྟོད་དང་འཛི་སྐར་རྡོ་རྗེ་འབུམ་དང་པདྨ་འབུམ་གྱི་སྐུ་ཚབ་རེ་བསྐོས་ནས་སྡོད་དུ་བཅུག ཕག་ཐར་དང་པདྨ་ཡག་ཕ་བུ་ནས་བ་ལེ་རོག་སྡེའི་སྒང་མཁར་དང་། གཡག་མགོའི་གསེར་ཁང་དུ་རྫོང་སྲུང་སྐུ་ཚབ་རེ་བསྐོས། དེ་ནས་བཟུང་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་སོ་སོར་གྱེས་པའི་འགོ་ཚུགས། 
        དེ་བས། རྡོ་རྗེ་འབུམ་དང་པདྨ་འབུམ། པདྨ་ཡག་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་དེ་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་མཁན་ཡོད[9]མོད། གོང་དུ་བརྗོད་པ་ལྟར། ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ནི་འབུམ་སྐྱབས་དང་འབུམ་དགེ། འབུམ་ཡག་གསུམ་གྱི་དུས་ལ་ངོས་བཟུང་ན་ལེགས་པ་དང་། དོན་དངོས་ལ་ཞིབ་ཆ་ཡོང་ཆེད་དུ་རྡོ་རྗེ་འབུམ་དང་པདྨ་འབུམ། པདྨ་ཡག་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་དེར་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་སྦྱར་ན་ལེགས་ཏེ། རྒྱུ་མཚན་ནི་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པ་དུས་སྐབས་མི་གཅིག་པར་ངོས་འཛིན་མི་འདྲ་བ་བྱུང་བ་ལས། ཡུལ་ལུང་གི་ཆ་ནས་སྔར་བཞིན་སྨར་འཛི་སྒེག་གསུམ་སྟེ། མགོ་ལོག་སྤྱི་དཔོན་འབུམ་ཡག་ཕ་བུའི་མངའ་རིས་ཞིང་ཁམས་ལ་གོ་བ་ཡིན། 
        ཡིན་ན་ཡང་ཕག་ཐར་གྱིས་རང་གི་བུ་གསུམ་ལ་ས་བགོས་དབང་སྤྲོད་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་བུ་གསུམ་པོ་སོ་སོར་མཁར་བརྩིགས་ཤིང་དཔོན་གནས་སྤྲད་པས། ཡུལ་ཁོངས་བཅད་བཟུང་གི་རྣམ་པ་དངོས་སུ་ཆགས། དེ་ནི་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་བྱུང་བའི་ཐད་ཀའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡང་ཡིན། དེ་ནས་བཟུང་མགོ་ལོག་དཔོན་རབས་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཀྱི་ལམ་ལུགས་མཇུག་བསྒྲིལ་ནས་དཔོན་ཁག་སོ་སོའི་བར་ལ་ཚོ་ཤོག་མནའ་འབྲེལ་གྱི་རྣམ་པ་གྲུབ་སྟེ། གདུང་ཁུངས་གཅིག་པའི་དཔོན་ཁག་དེ་རྣམས་དེ་ལྟར་གནས་ནས། བཅིངས་འགྲོལ་བར་དུ་མགོ་ལོག་སྤྱི་ལ་དབང་བའི་སྤྱི་དཔོན་ཞིག་མ་བྱུང་། 
            3. མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་དེའི་ཡུལ་ཁོངས། 
        དེང་སྐབས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ནི་པདྨ་འབུམ་དང་དབང་ཆེན་འབུམ། ཨ་སྐྱོང་འབུམ་ཞེས་པའི་དཔོན་ཁག་གསུམ་གྱི་མངའ་ཁོངས་ལ་ངོས་འཛིན། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་དང་འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞི་ཁག་ཏུ་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་ཆེད་སྤྱོད་ཀྱི་མིང་བརྡ་སྤྱད་དེ་ངོས་འཛིན་གནང་མེད་ཀྱང་། འདིར་གོང་ནས་བརྗོད་པའི་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་བཅས་ལ་འཁྲུལ་བ་མི་འབྱུང་བའི་ཕྱིར། དུས་ཀྱི་ཆ་ནས་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་སྦྱར་ཡོད། མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ནི་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་དཔོན་ཁག་སོ་སོའི་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་ཀྱིས་རྨ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དང་རྨ་ཆེན་གངས་རིའི་མཐའ་བསྐོར་གྱི་ཕྱོགས་ཏེ། རོང་ཕྱོགས་ནས་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་བུད་དེ་མངའ་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་པའི་གོ་རིམ་གྱི་ཁྲོད་དུ“ཨ་སྐྱོང་དང་། དབང་ཆེན་འབུམ་དང་། པད་མ་འབུམ་འདི་ཁུ་ཚན་རྣམས་མི་ཕོ་རྩལ་སྣ་དགུ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་པས། སོག་པོའི་རྒྱལ་བོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་བསྔགས་པ་བརྗོད་པའི(པས)ཕྱིས་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དུ་གྲགས་སོ། །”[10] 
        དུས་ཀྱི་ཆ་ནས་ལྡོང་ནོར་སྡེའི་དཔྱད་པ་ལྟར་ན། སྤྱི་ལོ1721ལོའི་སྔོན་ལ་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་རྡོ་འཛི་སྨར་གསུམ་ནས་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་བུད་མེད་པ་དང་། ཨ་སྐྱོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྣམས་ལ་དཔྱད་ན་འདི་ལས་ཅུང་འཕྱི་བའི་སྤྱི་ལོ1760ནས1790ལོའི་སྔ་རྗེས་སུ་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་བུད་པའི་གནས་ཚུལ་ཡང་འཁོད[11]ཡོད་པས། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་དབང་ཆེན་འབུམ་དང་ཨ་སྐྱོང་འབུམ། པདྨ་འབུམ་གསུམ་བཅས་ཀྱི་དུས་སྐབས་ལ་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་གྲགས་པར་སྙམ། དེ་ལ་དབང་ཆེན་འབུམ་དང་ཨ་སྐྱོང་འབུམ་གཉིས་ནི་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ལས་རྡོ་རྗེ་འབུམ་གྱི་གདུང་རྒྱུད་ཡིན་ལ། པདྨ་འབུམ་ནི་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་པདྨ་འབུམ་གྱི་བུ་རྒྱུད་ཡིན། པདྨ་འབུམ་གྱི་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་ཁྲོད་ཀྱི་མགོ་ལོག་ནག་ཐར་མའི་བུ་བཞི་ནི་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབར་བས། མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཁྲོད་དུ་བགྲངས། བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཁྲོད་ཀྱི་ཕག་ཐར་གྱི་ཁྱིམ་འཛིན་པདྨ་ཡག་གི་བུ་རྒྱུད་རྣམས་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཁྲོད་དུ་མེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི། གཅིག་ན་མགོ་ལོག་གི་དཔོན་ཁག་སོ་སོ་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་བུད་པ་དང་བསྟུན་སྔོན་གྱི་སྨར་འཛི་སྒེག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ཁམས་མང་པོ་ཞིག་དབལ་ཤུལ་དཔོན་པོས་བདག་བཟུང་བྱས་པ་དང་། གཉིས་ན“མགོ་ལོག་པདྨ་ཡག་གི་རྗེ་རྒྱུད་འདི་རྣམས། ཨ་སྐྱོང་མགོ་ལོ་བསྟན་འཛིན་ལོང་ང་ཕ་བུའི་ཚེ་ཙམ་ནས་རང་རྐྱེན་གཞན་རྐྱེན་གང་ལྟར་ཀྱང་ཨ་སྐྱོང་གི་ཞབས་སུ་སོང་བར་འདུག”[12]པས་ཡིན། 
        སྐབས་འདིའི་ཡུལ་ཁོངས་སུ་བཅིངས་འགྲོལ་སྔོན་དུ་ངོས་འཛིན་པའི་ཡུལ་མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་ཁམས་ཐམས་ཅད་གཏོགས་པ་དང་། སྔར་གྱི་སྨར་འཛི་སྒེག་གསུམ་ལས་བརྒལ་ཏེ་རྨ་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་དང་རྨ་ཆེན་གངས་རིའི་མཐའ་བསྐོར་དུ་རྒྱ་བསྐྱེད་དེ་འབྲོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་རྒྱ་ཆེན་པོ་བཟུང་ཡོད་པས། གནའ་མིའི་གཏམ་ལ“ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་ནས་གཟིག་མའི་ཁྲ་རིང་རི་རྒྱུད་མན་ཆད། ཨ་ལགས་ནོར་མཚོའི་ཚུན་ཆད། ལྷོ་ནུབ་ནས་ཁྲ་ལ་ཀ་ཁ་མན་ཆད། རྫ་མ་མོའི་ཤ་ལ་ཏེལ་ཚུན་ཆད། ཤར་ལྷོ་ནས་རྔ་བའི་ཨ་འཁྱམས་ཀྱི་ཝ་འབབ་ཆུ་འདྲེས་ཡན་ཆད་དང་འཛི་སྐའི་མྱི་ནག་ཤུག་མདའ་དང་ལྡོང་ངེའི་ལྡང་མདའ་ཚུན་ཆད། བྱང་ངོས་ནས་འོ་བའི་ཚྭ་མཚོ་ཚུན་དང་ན་ཕོ་ཁ་ཡན་ཆད། ཁྲེབ་དཀར་མོའི་གཙང་ཤོད་ཚུན་ཆད། བྱང་ཤར་ནས་གཤི་མདའ་སྟོང་དཔོན་ཚུན་ཆད། སྐུང་གསེར་ཁ་མདོ་ཡན་ཆད་བཅས”[13]གྲགས་ཏེ། ཁྱོན་བསྡོམས་ལེ་དབར་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ བཅུ་ཡན་ཆད་ཀྱི་ས་ཆ་བདག་ཏུ་བཟུང་མྱོང་བས། དེང་གི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ལྟར་ན་མགོ་ལོག་ཁུལ་གྱི་རྫོང་ཁག་དྲུག་ཙམ་མ་ཟད། མགོ་ལོག་ཁུལ་གྱི་འདབས་འབྲེལ་གྱི་རྔ་བ་དང་རྨ་ཆུ། གསེར་རྟ། ཛམ་ཐང་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཀྱང་སྐབས་དེའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ཁོངས་སུ་འདུའོ། ། 
           4. མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་དང་དེའི་ཡུལ་ཁོངས། 
        ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་དུ། མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཡང་ས་བགོས་དབང་སྤྲོད་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་ཕན་ཚུན་གཉེན་དུ་བསྡེབས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། རིམ་གྱིས་དཔོན་ཁག་མང་པོར་གྱེས་ཡོད་དེ། དབང་ཆེན་འབུམ་ལ་དབང་ཆེན་ཆུ་སྟོད་དང་དབང་ཆེན་ཆུ་སྨད་ཅེས་དཔོན་ཁག་ཆེན་པོ་གཉིས་བྱུང་བ་དང་། པདྨ་འབུམ་དཔོན་ཁག་བརྒྱད་དུ་གྱེས། ཨ་སྐྱོང་འབུམ་གོང་མ་ཚང་དང་ཁང་རྒན་ཚང་། ཁང་གསར་ཚང་ཞེས་དཔོན་ཁག་གསུམ་དུ་གྱེས་པ་མ་ཟད། གོང་མ་ཚང་ལས་ད་དུང་སྦྲ་གསར་ཚང་དང་དཔོན་མོ་ཚང་ཞེས་ཀྱང་གྱེས་པས་རིམ་གྱིས་ཨ་སྐྱོང་ཁག་ལྔ་ཞེས་གྲགས། 
        གོང་གི་དཔོན་ཁག་དེ་དག་ལས་སྐབས་ཤིག་རིང་སྟོབས་འབྱོར་དང་དབང་ཐང་ཆེ་ཤོས་ནི་ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་ཡིན་པས། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ལོ་རབས་བཞི་བཅུ་པར་མགོ་ལོག་དང་རྔ་བའི་ས་ཁུལ་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་དུ་ཡོང་མཁན་གྱི་ཧྲིན་ཅེན་ཞེན(绳景信)བྱ་བས་བྲིས་པའི«མགོ་ལོག་དང་རྔ་བའི་འགྲུལ་བཞུད»(果洛及阿瓦行记)ཅེས་པའི་དཔེ་དེབ་ནང་མགོ་ལོག་གི་ས་ཁུལ་དབྱེ་སྟངས་མི་འདྲ་བ་རིགས་གཉིས་བྲིས་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ལྟར་དང་། ཅིག་ཤོས་ནི་ཁང་གསར་ནི་མགོ་ལོག་སྨད་མ་དང་ཁང་རྒན་ནི་མགོ་ལོག་བར་མ། གོང་མ་ཚང་ནི་མགོ་ལོག་སྟོད་མར་གྲགས[14]ཅེས་བྲིས་ཡོད་པས། བར་སྐབས་ཤིག་ལ་མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་ལ་ཡང་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་སྦྱར་ནས་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་གྱི་དབྱེ་སྟངས་དང་ངོས་འཛིན་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ། ཡིན་ན་ཡང་དེ་ནི་ས་གནས་ཀྱི་དབྱེ་སྟངས་ཙམ་ཡིན་པ་ལས། མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་ཁོངས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་བསམས་ཚེ། ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་ནི་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་ཙམ་མ་གཏོགས། མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པ་ཞིག་མ་ཡིན་ཏེ། དེང་གི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབྱེ་སྟངས་ལྟར་ན་དགའ་བདེ་དང་རྨ་ཆེན། གཅིག་སྒྲིལ། རྔ་བ་རྫོང་བཅས་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཚོ་ཤོག་མང་ཆེ་བ་ཙམ་ཡིན་པས། སྐབས་དེའི་མགོ་ལོག་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་མེད་དོ། །          ས་མགོ་ལོག་དང་གནམ་མགོ་ལོག་ཅེས་རླུང་ལྟར་གྲགས་པའི་མདོ་སྨད་ཀྱི་ཡུལ་སྡེ་ཆེན་པོ་འདིའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་མཚོན་ན། འབྲི་ལྷ་རྒྱལ་གྱིས་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པར་དཔལ་ཡུལ་འགུ་ཁོ་ལུང་པར་ས་བཟུང་བ་ནས་བརྩིས་ན། ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ངོ་དྲུག་བརྒྱ་ཙམ་རིང་གི་དཔོན་ཁག་ལོ་རྒྱུས་གུང་བསྒྲིག་ཐུབ་ལ། དེའི་རིང་ལ་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ཞེས་དཔོན་ཁག་དག་ལ་ངོས་འཛིན་སྟངས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་རིགས་བཞི་བྱུང་འདུག དེ་ལས་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱིས་དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་དུས་སྨད་ནས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མགོའི་བར་གྱི་ལོ་ངོ་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་ལ་རོང་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨར་འཛི་སྒེག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ལ་དབང་བསྒྱུར་པ་དང་། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་དཔོན་ཁག་སོ་སོ་འབྲོག་ཕྱོགས་སུ་བུད་པ་དང་བསྟུན་ནས། ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་བར་གྱི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་ནི་མིང་གི་ལྷག་མ་ལྟ་བུར་གྱུར་ཅིང་། རྨ་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་དང་རྨ་ཆེན་གངས་རི་མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་དབུས་སུ་གྱུར་ཏེ་མཐའ་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་དང་མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོང་ཁག་གསུམ་ཞེས་པའི་ངོས་འཛིན་སྟངས་གསར་པ་བྱུང་ཞིང་། མགོ་ལོག་སྤྱི་ལ་དབང་བསྒྱུར། དེ་འབྲེལ་དུ་དེ་སྔའི་ཐོག་མའི་མགོ་ལོག་ཁག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ལུང་མང་པོ་ཞིག་དབལ་ཤུལ་དཔོན་པོ་སོགས་ས་གནས་གཞན་གྱི་དཔོན་ཁག་དག་གིས་བཅད་བཟུང་བྱས་པས། དེང་སྐབས་ཀུན་གྱི་སྣང་ངོར་གྱུར་པའི་མགོ་ལོག་གི་ཡུལ་བབ་འདི་རིམ་གྱིས་གྲུབ་བོ། །

མཆན་དང་ལུང་ཁུངས།
[1] རྨ་རོལ་གྱི་ས་ཆའི་སྟོད་དུ་སྦྲ་རིགས་ཀྱི་དཔོན་གཉན་རྩེ་ཟེར་བ་ཡོད་ལ། བར་དུ་སྦྲ་རིགས་ཀྱི་དཔོན་མཁར་རེ་ཟེར་བ་ཡོད། སྨད་དུ་སྦྲ་རིགས་ཀྱི་དཔོན་བ་ལི་ཟེར་བ་འབངས་བཅས་ཡོད། «མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང»དུ་བ་ལི་ཞེས་པར་ས་ལེ་ཞེས་བྲིས་འདུག 
[2] གྱི་ལུང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། ཐུགས་མཆོག་རྡོ་རྗེ། མགོ་ལོག་རུས་མཛོད། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992:32. 
[3] ལྡོང་ནོར་སྡེ། མགོ་ལོག་གི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་པདྨ་དཀར་པོའི་ཆུན་པོ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:18-19. 
[4] ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ། (བོད་རྒྱལ་བཙན་པོ་དག་གི་མཛད་བྱང་ལོ་རྒྱུས་བསྡུས་པ) [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992:56.
[5] བསྟན་པ་དབང་གྲགས། ཀརྨ་འགྲོ་ཕན། མགོ་ལོག་ཨ་སྐྱོང་ཁང་རྒན་ཚང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྲིད་པའི་མེ་ལོང་། [M] ཀྲུང་གོའི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2016. 
[6] གསང་བདག་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི«བོད་ཀྱི་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ་གྱི་རྩོམ་པ་པོའི་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་ལ་དཔྱད་པ»ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་དུ་གསལ་ཏེ། 2018ལོའི་ཟླ11ཚེས29ཉིན་སྤེལ་བའི་ནེའུ་ཡོག་བོད་ཡིག་དཔེ་ཤག་ཅེས་པའི་འཕྲིན་སྟེགས་སུ་བཀོད་འདུག
[7] བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2015:234.
[8] གྱི་ལུང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། ཐུགས་མཆོག་རྡོ་རྗེ། མགོ་ལོག་རུས་མཛོད། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994:43.
[9] ལྡོང་ནོར་སྡེ། མགོ་ལོག་གི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་པདྨ་དཀར་པོའི་ཆུན་པོ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:29-31. 
[10] གྱི་ལུང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། ཐུགས་མཆོག་རྡོ་རྗེ། མགོ་ལོག་རུས་མཛོད། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994:51.
[11][12] ལྡོང་ནོར་སྡེ། མགོ་ལོག་གི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་པདྨ་དཀར་པོའི་ཆུན་པོ། [M] ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:35.8. 
[13] གྱི་ལུང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། ཐུགས་མཆོག་རྡོ་རྗེ། མགོ་ལོག་རུས་མཛོད། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1994:74.
[14] 陈庆英. 中国藏族部落 [M]. 北京: 中国藏学出版社，2004:90.

བསོད་ནམས་དོན་འགྲུབ་ལགས་ནི་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་མི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་གླིང་གི2017ལོའི་བོད་རིག་པའི་ཆེད་ལས་ཀྱི་རབ་འབྱམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན།