གློག་མཆོད་འབུལ་བའི་དགེ་མཚན་སྐོར་གླེང་བ།

གསུམ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཕན་པ།
     ད་ལྟའི་འཛམ་གླིང་འདི་ལ་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་དུས་རབས་དང་།ཤེས་རིག་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དུས་རབས།ཚོང་ལས་ཅན་གྱི་དུས་རབས་སམ་ཡང་ན་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་དུས་རབས་ཞེས་འབོད་ཅིང་། བཟོ་ལས་དང་ཚན་རྩལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་ཐབས་དང་འདུ་ཤེས་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཏེ། ནགས་ཚལ་བཞིན་འཁྲིགས་པའི་ཁང་བརྩེགས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོག་ཚང་བཞིན་བརྡོལ་བའི་མི་གྲངས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར། བང་མཛོད་བཞིན་འབྱེད་པའི་སྣ་མང་གི་ཐོན་ཁུངས་སོགས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་བཞིན་མོད། འོན་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ཁྲོད་རང་ཉིད་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་འདི་ཉིད་འདུལ་བའི་ཡུལ་དུ་ལྟ་བ་ལས་འཆམ་མཐུན་དང་སྲུང་སྐྱོང་གི་འདུ་ཤེས་སྐྱེས་པ་དཀོན་པས། ད་ལྟའི་དུས་ན་ཁོར་ཡུག་གནད་དོན་ཞེས་མིའི་རིགས་སྔར་ན་མེད་པའི་དངངས་སྐྲག་སྐྱེས་པའི་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཅིང་འབྱུང་བཞིའི་འཇིགས་པ་རེ་རེའི་མདུན་དུ། གཟོད་མིའི་རིགས་ཀྱིས་བརྒྱུད་ཟིན་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལམ་བུ་ལ་ཕྱིར་རྟོག་ཆེན་པོས་རང་ཉིད་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོའི་མདུན་དུ་ཆེས་ཆེར་ཉམ་ཆུང་བའི་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཡིན་པར་རྟོགས་སྟབས། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་དག་སེལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་ཐད་མ་དངུལ་འབོར་ཆེན་གཏོང་ཞིང་ཁྲིམས་སུ་བཅའ་བ། སྲིད་ཇུས་སུ་སྤེལ་བ་སོགས་ཐབས་ཤེས་སྣ་ཚོགས་བཏོན། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་དྲན་གསོའི་ཉིན་མོ་ཁག་ཅིག་ཀྱང་གཏན་ཁེལ་པ་སྟེ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བརླན་སའི་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ2པའི་ཚེས2ཉིན།)འཛམ་གླིང་ཆུའི་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ3པའི་ཚེས22ཉིན།) འཛམ་གླིང་ས་དཀྱིལ་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ4བའི་ཚེས22ཉིན།)འཛམ་གླིང་ཐང་རྒོད་འགོག་བཅོས་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ6པའི་ཚེས17ཉིན།)འཛམ་གླིང་མི་འབོར་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ7པའི་ཚེས11ཉིན།)འཛམ་གླིང་སྲོག་ཆགས་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ10བའི་ཚེས4ཉིན།)རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་དངོས་ཉིན་མོ། (སྤྱི་ཟླ12པའི་ཚེས29ཉིན།)འཛམ་གླིང་གནམ་གཤིས་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ3པའི་ཚེས23ཉིན།)འཛམ་གླིང་དུ་མེད་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ5བའི་ཚེས31ཉིན།) འཛམ་གླིང་ཁོར་ཡུག་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ6པའི་ཚེས5ཉིན།)ཀྲུང་གོའི་ས་ཞིང་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ6པའི་ཚེས25ཉིན།)དཀུ་དབྱང་རིམ་པར་སྲུང་སྐྱོབ་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ9བའི་ཚེས16ཉིན།)འཛམ་གླིང་ཟས་ཀྱི་ཉིན་མོ།(སྤྱི་ཟླ10བའི་ཚེས16ཉིན།)འཛམ་གླིང་གཙང་སྦྲའི་ཉིན་མོ།(ལོ་རེའི་སྤྱི་ཟླ9བའི་གཟའ་འཁོར་གསུམ་པའི་གཟའ་པ་སངས་ནས་ཉི་མའི་བར།)བཅས་སོ།  ། དེ་ལྟར་དུ། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱང་ཁོར་ཡུག་གནད་དོན་ཚབས་ཆེ་བའི་གྲས་སུ་གཏོགས་ཏེ། སྤྱིར་ཁོར་ཡུག་གནད་དོན་ལ་འཛམ་གླིང་གི་གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོད་དུ་འགྲོ་བ། དཀུ་དབྱང་རིམ་པར་གཏོར་བཤིག་ཐེབས་པ། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཇེ་ཉུངས་སུ་འབྲིད་པ། ས་ཞིང་ཐང་རྒོད་ཅན་དུ་འགྱུར་བ། ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་བཤིག་ཐེབས་པ། ཆུ་ལ་བཙོག་སྐྱོན་ཐེབས་པ། ཆར་སྐྱུར་འབབ་པ་སོགས་ངན་ལྟས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་རང་བྱུང་གི་འཇིགས་པ་བདུད་དུ་ཆེ་བ་དུ་མ་རིམ་པར་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པས། རང་རྒྱལ་གྱིས་སྤྱི་ལོ1989ལོའི་ཟླ12པའི་ཚེས26ཉིན་དངོས་སུ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅའ་ཁྲིམས་ཞེས་པ་ཡོངས་སུ་བསྒྲགས་པ་ནས་རིམ་བཞིན་སྤྱི་ནས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བབས། ཡིག་ཆ་ནས་སྲིད་ཇུས་སུ་བསྒྱུར། ཁ་བཤད་ནས་ལག་ལེན་ཏུ་བཏབ་སྟེ། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་སྟེང་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་འཛུགས་པའི་སྤྱིའི་སྒྲིག་བཀོད་ནི་གནས་ལྔ་གཞི་གཅིག་ཅན་ཡིན་ཞིང་། དེ་ལས་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་གྱི་འཛུགས་སྐྲུན་འབུར་དུ་བཏོན་པ་སྟེ། དེ་ནི་མི་དམངས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་དང་མི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་ལ་རག་ལས་པས་ཡིན། ཐོན་ཁུངས་མང་པོ་ཚར་ལ་ཉེ་བ་དང་། ཁོར་ཡུག་བཙོག་སྐྱོན་ཚབས་ཆེ་བ། སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་འཐུས་མི་ཚང་བའི་གནས་སྟངས་སྐྱ་བོར་གདོང་གཏོད་དུས། ངེས་པར་དུ་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་བཀུར་ཅིང་བསྟུན་པ། རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འདུ་ཤེས་སྤེལ་བ། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་འཛུགས་སྐྲུན་གཙོ་བོར་བཟུང་བ། དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཆབ་སྲིད་འཛུགས་སྐྲུན། རིག་གནས་འཛུགས་སྐྲུན། སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བཅས་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཟུང་དུ་སྦྲེལ་ཏེ། མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཀྲུང་གོ་འཛུགས་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་མུ་མཐུད་འཕེལ་རྒྱས་མངོན་དུ་བསྒྱུར་པ་དམིགས་འབེན་ཡིན་པས་ན། བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་རུ། འབྲུ་མར་ནི་ཡུངས་ཀར་ནག་སོགས་འབྲུ་བཙིར་བ་ལས་བྱུང་བའི་མར⒅ཞེས་པ་ལྟར་རྩི་ཤིང་དྲི་བཟང་བ་ཕལ་མོ་ཆེ་འབྲུ་མར་གྱི་རྒྱུ་རུ་འགྲོ་བར་བཤད། ད་ལྟ་དམངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཡོང་འབབ་ཇེ་ལེགས་སུ་ཕྱིན་པ་དང་ཁྱིམ་གྱི་མཆོད་ཁང་། སྡེ་བའི་མ་ཎི་ཁང་། ཡུལ་ཕྱོགས་ཀྱི་དགོན་པ་སོགས་སུ་མར་མེ་འབུལ་བའི་སྟོབས་ཇེ་ཆེ་དང་གྲངས་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་། འབྲུ་མར་གྱི་རྒྱུར་གྱུར་པའི་རི་སྐྱེས་ཀྱི་རྩི་ཤིང་མང་པོ་སྡེབ་འབྲེག་གིས་རི་ཀླུང་སྐྱ་ཐལ་ཏུ་བཏང་བ་ཚབས་ཆེ་བས། དེར་གནས་ཀྱི་འཕྱི་བ་དང་ཝ། གནའ། གླ་བ། རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་སོགས་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་མཐའ་དག་ཚར་ལ་ཉེ་ཞིང་། ཆར་ཆུ་དུས་སུ་མི་འབབ་པ། རླུང་ཚད་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ།ཤྭ་འོད་བརྡོལ་བ། རི་ཉིལ་བ། ས་ཆད་པ་སོགས་སྣོད་ཀྱི་གྲ་ཉམས་ཤིང་གྲུ་ཆག་པས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་ཁྱད་ཆོས་ཏེ། སྣོད་བཅུད་ལ་ངན་སྦྱོར་གྱིས་གནོད་པ་གཏོང་སླ་ཡང་སླར་མྱུར་ཐབས་ཀྱིས་བསྐྱབས་ཏེ་སོས་དཀའ་བའི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་འབྱུང་བཞིན་ནོ།  །
     དེ་བས་ན། རང་རྒྱལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་སྲིད་ཇུས་ལ་མཐུན་ཞིང་དེའི་རམ་འདེགས་སུ་འགྲོ་བར་འབྲུ་མར་ལས་ཀྱང་གློག་མཆོད་འབུལ་བ་གལ་ཆེ། བོད་ཀྱི་དགོན་པའི་བཅའ་ཡིག་ཁག་དང་ཏཱ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་བཀའ་ཡིག་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་བང་མཛོད། རྣལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ཕྱུག་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མགུར་སོགས་སུའང་སྣོད་བཅུད་སྲུང་བ། སྐྱེ་ཤིང་འཛུགས་པ། རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱ་བསྡམས་པ། སྣོད་བཅུད་ཀྱི་དཔལ་ལ་བསྟོད་པ་ལྟ་བུས་མཚོན་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་དུའང་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་སྲུང་ཞིང་། དེར་གནས་ཀྱི་ལྷ་ལ་བཀུར་བའི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་བཟང་པོ་རྟག་ཏུ་གནས་པ་དོན་ཐོག་ཏུ་འབེབས་ཤིང་མི་ཉམས་གོང་དུ་སྤེལ་བ་ལའང་དགེ་མཚན་བླ་ན་མ་མཆིས་སོ།  །
བཞི་བ། དགེ་བ་སྟོབས་ཆེ་བ།
     མར་མེའི་མཆོད་པ་ནི་ཡང་སྙིང་འོད་འབུལ་བ་ཡིན་ཏེ། དགེ་བཤེས་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོའི་མཆོད་མེའི་སྨོན་ལམ་བྱང་ཆུབ་ལམ་བཟང་གསལ་བའི་སྣང་བ་རུ། རྗེ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེའི་མཆོད་མེའི་སྨོན་ཚིག་གི་ཚིག་རྐང་གསུམ་པ་ཕུན་ཚོགས་འོད་སྟོང་འབར་བའི་སྒྲོན་མེ་འདིས་ཞེས་པ་ལ། ནམ་མཁའ་དང་ཁྱིམ་གྱི་ནོར་བུ་ལ་སོགས་པ་ནི་རང་གི་བསལ་བྱ་ཕྱི་རོལ་གྱི་མུན་པ་རགས་པ་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་གཞན་མི་ནུས་ལ། འདིའི་དགེ་བས་ནང་གི་མུན་སྟུག་ཀུན་རྨོངས་མ་རིག་པའི་མུན་པའང་བསལ་ཏེ་ལྷའི་མིག་གི་མངོན་ཤེས་ལ་སོགས་པའང་འདྲེན་པར་བྱེད་པས་ན། ཕུན་ཚོགས་ཞེས་སྣང་བར་བྱེད་པ་གཞན་ལས་ཁྱད་པར་དུ་མཛད་དོ།  །ཞེས་པ་དང་། འདིའི་ཕན་ཡོན་ནི། བསམ་པའི་ཁྱད་པར་ལས་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་འགལ་རྐྱེན་གྱིས་ལྷག་མེད་དུ་བརྫི་བར་མི་ནུས་པའི་བྱེ་བྲག་གིས་ཀྱང་ངོ་།  །⒆ཞེས་བཀྲལ་པ་ལྟར། དངོས་སུ་བཤམས་པའི་མཆོད་པ་ལས་ཀྱང་ཡིད་ཀྱིས་སྤྲུལ་བའི་མཆོད་པ་ཟད་དུ་མེད་པ་འབུལ་བ་ནི་གལ་ཆེ་ཞིང་། དེ་ལྟར་འབུལ་བ་བས་ཀྱང་སེམས་ཀྱི་ཀུན་སློང་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཡང་དག་པས་མཁའ་མཉམ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུད་ཀྱི་མ་རིག་པའི་མུན་པ་རྣམ་པར་བསལ་ཏེ་རྣམ་ཀུན་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྣང་བ་མཆོག་ལ་འགོད་སླད་དུ་སྨོན་ལམ་འདེབས་ཤིང་སེམས་བསྐྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ། དེ་ལྟར་ལགས་ཀྱང་། སོ་སོ་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ནི་དཔྱད་སྟོབས་ཀྱིས་ཕོངས་པའི་གཞན་དབང་ཅན་ཏེ་རང་སེམས་དྲི་མེད་ཀྱི་ཆུ་བོ་ལ། ཁ་དོག་གང་གི་བྱེ་མ་བཏབ་ན་དེའི་མདོག་ཏུ་འགྱུར་ཞིང་རྣམ་རྟོག་གི་བདག་པོ་དབང་བཙན་པར་སྡོད་པ་ཡིན་པས། མར་མེའི་མཆོད་པ་སོགས་ཀྱང་དེའི་རང་བཞིན་ལས་མ་འདས་པར་འབུལ་བ་སྟེ། དེང་སང་ཚོང་བ་ལ་ལས་གཏེར་ཁུག་རླངས་འཁོར་གང་རེར་བྱས་ཏེ་མཚོ་གཏེར་འབུལ་བ་དང་། ར་མོ་ཆེར་མཆོད་ཆང་རྒྱ་མཚོ་བཞིན་བསྐྱིལ་བ། རི་མགོར་དར་ལྕོག་པ་ཏྲ་བཞིན་འཐེན་པ་སོགས་མཐའི་ཀུན་སློང་ག་འདྲ་ཡིན་པ་མི་གསལ་མོད་ཡོད་པོས་ཡོད་མདོག་ཆེན་པོས་འབུལ་བ་མཐོང་ཐོབ། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པས།སྤྱིར་ཡང་ཕྱི་འཁྲུལ་བ་གདོན་གྱི་བར་ཆད་ཐམས་ཅད་ནང་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་སེམས་ཀྱི་ཉེར་ལེན་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ཞེས་པ་དང་།⒇ཞེས་པ་ལྟར། རང་རེའི་དད་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་དགེ་བའི་ལས་སུ་འགྲོ་བའི་མཆོད་པ་བཤམ་པར་ཡོད་པོས་རང་གི་ཁེ་གྲགས་ཀྱི་དོན་དུ་ཟག་བཅས་ཀྱི་ལས་མི་གསོག་པ་དང་། མེད་པོས་དཀོན་མཆོག་ལ་མཆོད་འབུལ་ཙམ་ཡང་མི་ནུས་སྙམ་པའི་ཆོས་བྱེད་ལ་གེགས་སུ་འགྲོ་བའི་ཡི་མུག་མི་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར། རྒྱུའི་ཞུན་མར་དང་འབྲུ་མར་ལས་བྱས་པའི་མར་མེ་ལས་གློག་མཆོད་འབུལ་བ་བཟང་སྟེ་དེ་ལ་རང་མཆོག་གཞན་སྨད་ཀྱི་མ་རིག་པའི་ཆགས་སྡང་གིས་དཀྲུགས་པའི་རྣམ་རྟོག་སོགས་མེད་པས་སོ།  །གུང་ཐང་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་གིས་ཀྱང་། ཉི་ཟླའི་འོད་ལྟར་གསལ་ལ་མུན་སེལ་ཞིང་།  །ཚིག་པའི་དྲི་དང་དུ་བའི་བསྣོགས་པ་མེད།  །གཙང་ཞིང་ཡིད་འོང་གློག་གི་སྒྲོན་མེ་འདི།  །རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་ལ་གུས་པས་འབུལ།  །སྟོང་གསལ་ཆོས་དབྱིངས་མཁའ་ལས་བྱུང་བ་ཡི།  །དྭངས་གསལ་མ་འདྲེས་ཡེ་ཤེས་འོད་འབར་བ།  །ཏིང་འཛིན་འཕྲུལ་གྱིས་བཀུགས་པའི་གློག་འོད་འདིས།  །མ་རིག་འཁོར་བའི་རྩ་བ་གཞོམ་གྱུར་ཅིག  །ཅེས་གློག་མཆོད་ཀྱི་དགེ་མཚན་མངོན་པར་བསྟོད་པ་བཞིན་འོད་གསལ་ཞིང་མདངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བཀྲ་བས་དགེ་བའི་སྟོབས་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་འཕེལ་ཆེའོ།  །
     གཞན་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོའི་གློག་གི་མར་མེའི་སྨོན་ལམ་ཡིད་ཆེས་དད་པའི་གདུང་དབྱངས་སུ། སྲིད་ན་ཟླ་མེད་གློག་གི་རླབས་ཆེན་པོས།  །གཙུག་ན་ཟླ་མེད་རིན་ཆེན་རྣམས་གསུམ་ལ།  །སྤྲོས་ན་ཟླ་མེད་སྣང་བའི་མཆོད་སྤྲིན་དུ།  །སྙིང་ན་ཟླ་མེད་ཡིད་ཆེས་དད་པས་སྦོར།  །དེ་ལས་བསོད་ནམས་འོ་མའི་རྒྱ་མཚོ་ལྟར།  །ཟབ་ཡངས་གཏིང་མཐའ་མེད་པར་འཕྱུར་བའི་མཐུས།  །ཐོག་མེད་དུས་ནས་བསྐྱངས་པའི་ཕ་མ་ཀུན།  །རྟག་བརྟན་ཐར་བའི་བདེ་ལ་རོལ་བར་མཛོད།  །དམ་པའི་སྐུ་ཚེ་རྡོ་རྗེ་ལྷུན་པོར་འཁུར།  །ལོག་རྟོག་ནོར་བུའི་འཇའ་ཚོན་སྣོལ་མར་འཁྱུག  །མཁའ་ཁྱབ་སྐྱེ་རྒུ་དགེ་བཅུ་སྤྱོད་པས་བྲེལ།  །ཆོས་སྲིད་རྫོགས་ལྡན་གཞོན་ནུས་མཛེས་གྱུར་ཅིག  །ཅེས་གློག་གི་སྨོན་ལམ་གསུངས་པ་འདིས་ཀྱང་དེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དགེ་མཚན་མངོན་པར་མཁྱེན་པ་ཡིན། ཐ་ན་མཚན་མོའི་དུས་སུ་དགོན་པའི་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་གློག་ཞུན་འོད་ཆིལ་ལེར་སྣང་བ་ནི། ཡུལ་ཕྱོགས་དེའི་སྐྱེས་ཕོ་མོ་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་མཐའ་དག་གིས་རྣམ་པར་རྒྱན་པའི་ཡུལ་གྱི་མཛེས་ལྗོངས་ཉམས་སུ་མྱོང་ཞིང་ཞི་བ་དང་། སོས་དལ། བག་ཕེབས་སུ་སྡོད་པར་ཡང་ཀུན་ནས་སྨན་པའི་གསོས་སུ་འགྲོའོ།  །
གསུམ་པ། ཁྲོམ་རར་ཚོང་བའི་མཆོད་མར་གྱི་ཉེས་དམིགས་གཙོ་བོར་བརྗོད་པ།
     ཚོང་ལས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཤུགས་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་མཉམ་དུ་དཔལ་འབྱོར་གཉེར་ཐབས་ཀྱང་སྣ་མང་ཅན་དུ་གྱུར། ད་ཆར་རྫོང་ངམ་གྲོང་བརྡལ་གྱི་མཁར་གྲོང་དང་ཉེ་བའི་དགོན་པའམ་ལྷ་མོ་ཁང་། ཡུལ་ཕྱོགས་དེས་བཀུར་བའི་གཞི་བདག་ཁང་སོགས་ལ་བསང་མཆོད་དུ་འགྲོ་དུས་དེ་དག་གི་སྒོའི་ཕྱི་རོལ་ན་ཕྲེང་བསྟར་དུ་སྒྲིག་པའི་ཚོང་བ་མང་པོའི་ལག་ནས་བསང་རྩི་དང་ཤུག་པ། མཆོད་ཆང་སོགས་ཉོས་ཏེ་མཆོད་འབུལ་དུ་འགྲོ་བ་ལས་རང་ཁྱིམ་ནས་འཁྱེར་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུངས། དེ་ལྟར་དུ། ཡུལ་སྐོར་ལ་ཕྱོགས་ཆེ་བའི་དགོན་པ་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་མཆོད་མར་དང་མཆོད་ཆང་། སྙན་ཤལ་སོགས་ཚོང་བའི་བརྡ་ཡིག་ཀྱང་གསལ་པོར་བྲིས་ཡོད། འདི་དག་གིས་མཚོན་ཏེ་བོད་ཀྱི་སྙན་ཤལ་དང་རླུང་རྟ། མཆོད་མར། བདུག་སྤོས་སོགས་མཆོད་རྫས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཞིག་མི་རིགས་མི་གཅིག་ཅིང་། དད་ཡུལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱང་མི་གཅིག་པར་ཚོང་གི་ལས་ཁོ་ནར་དམིགས་པ་འགས་བོད་དང་བཅས་པའི་ནང་བའི་མཆོད་པའི་རིག་གནས་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཅུང་ཙམ་ཡང་མེད་པར་གྱ་ཚོམ་གྱི་བབ་ཅོལ་ཆེན་པོས་བཟོ་གྲྭ་སོགས་གཉེར་བཞིན་ཡོད།མཆོད་མར་ཡང་དེ་ལས་མ་འདས་པར་ནང་ལོགས་སོགས་སུ་དེའི་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་ཡོད་ཀྱང་། དེ་དག་གིས་བཟོས་པའི་མཆོད་མར་གྱི་རྒྱུ་ལ་རུལ་སྙིགས་དང་ཚིལ་ཞགས་སོགས་འདྲེས་པས་མི་གཙང་བ་དང་། ལས་ཐབས་ལའང་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་རང་གཞན་བྱི་དོར་གྱི་རིམ་པ་དང་། བར་དུ་གཟབ་པ་ལས་སྦྱོར་དག་འགྲིག་གི་རིམ་པ། མཐའ་མར་འགྲུབ་པ་དགའ་བ་མངོན་བསྐྱེད་ཀྱི་རིམ་པ་བཅས་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀྱིས་སྒྲུབ་པ་མེད་པས་ལས་ཐབས་མ་དག་པ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་མདོར་དེད་ན་བསམ་པའི་ཀུན་སློང་གི་གཡོ་བ་མ་དག་པས་སླ་བཅོས་བསླད་ཞུགས་ཀྱི་མཆོད་མར་བྱུང་། མཆོད་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་མ་ལག་འཐུས་ཚང་བའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན་དེའི་ཉེས་དམིགས་རིགས་གསུམ་དུ་དགར་ཆོག་སྟེ། ཀུན་སློང་མ་དག་པ། རྫས་མ་དག་པ། ལས་ཐབས་མ་དག་པ་བཅས་ཡིན་ཞིང་དེས་བསླད་པའི་མཆོད་མར་བཀོལ་མི་རུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དཔེ་དང་བཅས་ཏེ་མདོ་ཙམ་བཤད་ན།
གཅིག ཀུན་སློང་མ་དག་པ།
     བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་རིང་ལ་བསྟན་པའི་སྲོལ་བཏོད་ཅེས་པ་ལྟར། དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་སུ། དེ་ལྟར་ཡི་གེ་འབྲི་ཀློག་གི་སྲོལ་ལེགས་པར་བཏོད་ནས། དགེ་བ་བཅུའི་ཁྲིམས་ཀྱི་སྟེང་དུ་དཀོན་མཆོག་ལ་གུས་པ། དམ་ཆོས་བསྒྲུབས་པ། ཕ་མ་ལ་བཀུར་བ། ཡོན་ཏན་ཅན་གོང་དུ་བཀུར་བ། རིགས་མཐོ་དང་རྒན་ལ་ཕུ་དུད། མཛའ་བཤེས་ལ་གཞུང་། ཡུལ་མི་ལ་ཕན་འདོགས་པ། ཡིད་དྲང་བ། མིག་ཡ་རབས་ལ་ལྟ་བ། ཟས་ནོར་ལ་སྤྱོད་ཤེས་པ། དྲིན་ཅན་ལ་ཕན་ལན། བྲེ་སྲང་ལ་གཡོ་སྒྱུ་མེད་པ། སྤྱི་སྙོམས་ཤིང་ཕྲག་དོག་མེད་པ། བུད་མེད་ཀྱི་ཁ་ལ་མི་ཉན་པ། ངག་འཇམ་ཞིང་སྨྲ་མཁས་པ། ཐེག་པ་ཆེ་ཞིང་བློ་ཁོག་ཡངས་པ་སྟེ། མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་གི་ཁྲིམས། བཙན་པོས་ཕྱག་རྒྱས་བཏབ་སྟེ་འབྲས་ལྡན་དུས་ཀྱི་མཁའ་ལ་རྟ་ལྗང་གི་དབང་པོ་ཤར་བ་ལྟར་གསལ་ཞིང་། གསེར་གྱི་གཉའ་ཤིང་འཛིན་རི་ལྟར་ལྕི་བར་མཛད་པས། བོད་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་ཁྱོན་ཀུན་ལ་གནས་པའི་སྐྱེ་རྒུ་མཐའ་དག་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་དགའ་སྟོན་ལན་ཅིག་མིན་པར་མྱོང་བར་མཛད་དོ། །Ⅰཞེས་པ་ལྟར། བཙན་པོ་ན་རིམ་གྱིས་ལྷ་ཆོས་དགེ་བ་བཅུའི་སྟེང་མི་ཆོས་གཙང་མ་བཅུ་དྲུག་བསྣན་ཅིང་། དེའི་ཐོག་མར་དཀོན་མཆོག་ལ་གུས་པ་དང་དམ་ཆོས་བསྒྲུབས་པ་གཉིས་བཞག་པ་འདིས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་དང་ནང་སྙིང་གི་གྲུབ་ཚུལ་ཞིག་མཚམས་སྦྱར་ཡོད། བོད་དུ་ནང་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་སྤེལ་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ་འཕེལ་འགྲིབ་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡང་ཆོས་རྒྱུད་ཁག་གི་བླ་མ་དང་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དུ་མས་ཞལ་ནས་གསུང་ཞིང་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་རྣ་བས་ཉན་ཏེ་འོངས་པས་ན། སྐྱབས་སུ་འགྲོ་ཡུལ་དཀོན་མཆོག་རྣམ་གསུམ་ལ་མི་ཕྱེད་པའི་དད་པ་ཐོབ་སྟེ་བྱམས་དང་སྙིང་རྗེས་རང་རྒྱུད་བཏུལ་ཅིང་འདུལ་བར་བརྩོན། དེ་བཞིན་དུ་ལས་གང་བྱེད་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་སྲང་དུ་འཇལ་ཞིང་ཅི་བསམ་གྱི་རི་མོ་ཡ་རབས་དགེ་བའི་གངས་དཀར་ལ་འབྲི་བས།ཆོས་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཚོང་གི་ལས་བྱེད་དུས་མ་རབས་སྡིག་ལས་འཚེ་སྤྱོད་དང་རྒྱང་དུ་བསྲིངས་པའི་འཛེམ་སྲོལ་ཆེས་ཆེར་ཡོད་པས་ན།མར་མེ་ཇི་ལྟར་འབུལ་བའི་ལག་ལེན་རྣལ་མ་སྔོན་དུ་བརྗོད་ཟིན་པ་བཞིན་ཚད་ལྡན་གྱི་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ཉིད་མི་རིགས་གཞན་དང་བསྡུར་ན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཤིག་གྲུབ་ཅིང་། རིག་གནས་དེ་ལ་ནང་བསྟན་གྱི་ལྟ་དགོངས་ཏིལ་ལ་ཏིལ་མར་བཞིན་འདྲེས་པས། བསམ་པ་སེམས་ཀྱི་ཀུན་སློང་ནི་རང་བདེ་གཞན་ཕན་དང་། སྦྱོར་བ་དེ་ཡི་ལག་ལེན་ནི་གཡོ་དང་སྒྱུས་མ་བསླད་པའི་ཡ་རབས་དྲང་བཞག་གོ  །དེ་བས་ན། ནང་ལོགས་སོགས་སུ་བཙུགས་པའི་མཆོད་མར་གྱི་བཟོ་གྲྭ་རྣམས་ནི་དེ་འདྲའི་རིག་གནས་ལ་འདྲིས་པའི་བག་ཆགས་མེད་པར་ཁེ་བཟང་ཁོ་ནར་དམིགས་ཏེ། མི་མངོན་པའི་ལྐོག་གྱུར་གྱི་ཆ་རུ་ཚུལ་མིན་གྱི་སྦྱོར་བ་ངན་པ་ཤོམ་པ་སྟེ་བསླད་ཅན་གྱི་མཆོད་མར་བཟོ་བཞིན་པ་བོད་ཀྱི་དགེ་སློང་རྣམ་དག་ཅན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དངོས་སུ་མཐོང་ཞིང་བོད་ཡུལ་ལ་ཐེངས་དུ་མར་ཉེན་བརྡའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་བཏང་། དེ་དང་ཆ་འདྲ་བར་རང་རྒྱལ་ལ་བཟའ་བཏུང་བདེ་འཇགས་མིན་པའི་དོན་རྐྱེན་རབ་དང་རིམ་པར་བྱུང་མྱོང་སྟེ། དཔེར་ན། རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁྲོམ་རར་འོ་ཕྱེ་ཀུན་གྱི་སྣེ་འདྲེན་དུ་གྱུར་པའི་སན་ལའོ་འོ་ཕྱེ་ཚོགས་པས(三鹿奶粉集团)བཟོས་པའི་དོན་རྐྱེན་འཇིགས་སུ་རུང་བ་དེ་ལྟ་བུ་དང་། གཞན་བཟའ་བཏུང་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་དངོས་ཟོག་ཕལ་མོ་ཆེ་རྫུན་མ་ཡིན་པ། བསླད་ཞུགས་པ། ཚད་ལྡན་གྱི་བཟོ་གྲྭའི་ལས་ཐབས་མེད་པ་སྟེ། 2010ལོར་སྣུམ་སྙིགས་དོན་རྐྱེན(地沟油事件)དང་ལོ་དེའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་པར་རྒྱ་ཁོག་རྫས་འགྱུར་འདྲེས་མའི་དོན་རྐྱེན(化学火锅事件)ལྟ་བུ་སོགས་ཚབས་ཆེ་བའི་དོན་རྐྱེན་རིགས་དྲུག་དང་། 2011ལོའི་ཟླ་གསུམ་པར་ཧྲང་ཧེའི་མདོག་བསྒྱུར་ཅོང་རྡོག་དོན་རྐྱེན(上海馒头事件)དང་ཟླ་བཞི་བར་གླང་ཤའི་སྣུམ་ཚིལ་དོན་རྐྱེན(牛肉膏事件)ལྟ་བུ་སོགས་ལོ་སྔ་མ་ལས་ལྡབ་གསུམ་གྱིས་འཕར་ཏེ་དོན་རྐྱེན་རིགས་བཅོ་བརྒྱད་བྱུང་། དེ་ལྟར་དུ་ལོ་རེ་བཞིན་ཚོང་རྫས་རྫུན་མ་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་དེས་ཡང་སྙིང་ཅི་ཞིག་གསལ་བར་བཤད་ཡོད་ཅེ་ན། ཀུན་སློང་མ་དག་པའི་རྒྱུ་དེས་འབྲས་བུ་མི་དགེ་བ་བསྐྱེད་པ་སྟེ། རང་རྒྱལ་སྟོབས་འབྱོར་ལྡན་ཞིང་ཡ་རབས་དྲང་བདེན་གྱི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་པའི་གེགས་སུ་འགྲོ་བ། ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་སྤྱི་ཚོགས་འཆམ་མཐུན་དང་སྤྱོད་བཟང་ལེགས་སྐྱོང་གི་རེ་འབོད་དང་རྒྱབ་ཏུ་ཕྱོགས་པས་ན། རང་གི་ཁེ་ཕན་ཉི་ཚེ་བའི་ཕྱིར་དུ་མཆོད་མར་ལ་བསླད་གཏོང་བའང་དེ་བཞིན་དུ་འབྲས་བུ་མི་ལེགས་པ་འབྱིན་པ་ཆོས་སུ་བཤད་ན་གོང་དུ་བསྟན་པ་ལྟར་ཉེས་དམིགས་ལྕི་ཞིང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལའང་འགལ་བའི་མིའི་སྤྱོད་ལུགས་ཐ་ཤལ་བ་ཞིག་ཡིན་ནོ།  །
གཉིས། རྫས་མ་དག་པ།
     ཐོག་མའི་ཀུན་སློང་ལ་སྐྱོན་ཞུགས་པ་ནས་དེའི་ལག་ཏུ་ལེན་པའི་བྱ་བའང་སྐྱོན་ཅན་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། རྗེ་བཙུན་བླ་མ་བློ་བཟང་གྲགས་པས།བསམ་པ་བཟང་ན་ས་དང་ལམ་ཡང་བཟང་། །བསམ་པ་ངན་ན་ས་དང་ལམ་ཡང་ངན།   །ཐམས་ཅད་བསམ་པ་བཟང་ལ་རག་ལས་ པས།  །རྟག་པར་བསམ་པ་བཟང་ལ་འབད་པར་བྱ།  །ཞེས་པ་དང་། རྡོ་གྲུབ་བསྟན་པའི་ཉི་མས། ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་མེད་ན།  །སྤྱོད་པ་རྣམ་དག་མི་འབྱུང་།  །སྤྱོད་པ་རྣམ་དག་མེད་ན།  །གཞན་ཕན་རྣམ་དག་འབྱུང་ངམ།  །Ⅱཞེས་པ་ལྟར་དུ་ལགས་སོ།  །ཀུན་སློང་མ་དག་པའི་རྫས་ཇི་ལྟར་མ་དག་གམ་ཞེ་ན། མཆོད་མེའི་རྒྱུ་ནི་མར་དང་འབྲུ་མར་ཡིན་ལ། མར་ལ་རྫས་གཞན་གྱི་ནག་ནོག་མ་གོས་པ། རྙིང་རུལ་ཁ་ཚ་མིན་པ་ལྟ་བུ་དང་། འབྲུ་མར་ནི་མི་གཙང་བའི་གད་སྙིགས་ཀྱིས་བརྫད་པའི་གནས་ཀྱི་རྩི་ཤིང་མིན་པར་རི་མཐོ་ས་གཙང་དུ་སྐྱེས་པ། དྲི་ངན་གྱི་རིགས་སུ་མ་སོང་བའི་དྲི་བཟང་ཅན། དེ་དག་ལ་རྫས་གཞན་བསྡེབས་པ་རུང་མི་རུང་ཡང་ཚད་ཐུབ་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ལ་ཁུངས་བཅོལ་པ་ལས་རང་སྣང་གང་ཤར་བྱེད་མི་རུང་བ་ཡིན་མོད། གསོག་སྲུང་ལ་སྲེད་པའི་འདོད་ཧམ་ཅན་དག་གིས་ཞག་དང་ཚིལ། སྣུམ་སྙིགས་སོགས་མི་གཙང་བ་དང་མི་རུང་བ། དྲི་མ་དང་དུ་བའི་ཆ་ནས་ཀྱང་མི་ལེགས་པ་རྣམས་ཤེས་བཞིན་དུ་རྫས་སུ་སྤྱོད་ཀྱིན་ནོ།  །དཔེ་གཞན་གྱི་ལམ་ནས་བཤད་ན། གཞན་རང་རེའི་བོད་ཀྱི་གཏེར་ཁུག་དང་། དར་ལྕོག རླུང་རྟ། ཁ་བཏགས་སོགས་ཀྱང་བོད་རང་གི་སྔོན་མའི་བཟོ་རྒྱུན་མེད་པར་རྒྱུ་ཆ་འགྱིག་ཤོག་སོགས་བྱས་པས། རི་གང་མཐོ་མཐོ་ཡི་རྩེ་མོ་དང་མཚོ་གང་དྭངས་དྭངས་ཀྱི་གཏིང་ཞབས་སུ་དེའི་རིགས་སུ་གྱུར་པའི་གད་སྙིགས་ཁྲ་ཆིལ་ལེར་འདུག་སྟེ། འགྱིག་ཤོག་གི་རིགས་འདི་སར་སྦས་ན་མི་རུལ་ཞིང་ཆུར་སྦངས་ན་མི་ལྡུར་བས་སའི་ཟུངས་བཅུད་ཉམས་ཏེ་རྩི་ཤིང་མི་སྐྱེས་པ། ཝ་དང་འཕྱི་བ། ནོར། ལུག་སོགས་ ཀྱིས་རི་ལ་གཡེང་བའི་འགྱིག་ཤོག་ཟོས་ཏེ་ནད་ཡམས་བྱུང་སྟེ་ཤི་བ། ཆུ་བསླད་པར་བྱས་པས་ཆུ་གནས་ཀྱི་ཉ་མོའི་རིགས་ཤི་བའི་རོ་ཆུ་ངོས་སུ་གཡེང་ཞིང་བཀྲམས་པ། དེ་འདབ་ཆགས་ཀྱི་རིགས་ཀྱིས་ཟོས་པས་དེ་དག་ཀྱང་ཤི་བ། ཆུ་བོ་དང་མཚོ་དེ་དག་འཐུང་ཆུར་བརྟེན་པའི་མི་དང་སྒོ་ཕྱུགས་ཀྱིས་ཆུ་འཐུང་བས་ནད་བྱུང་བ་དང་ཤི་བ་སོགས་མུ་རུ་འབྲེལ་ཞིང་ཟོ་ཆུན་འཁོར་ལོ་ལྟ་བུའི་ཉེན་ཚབས་ཆེན་པོའི་གནད་དོན་མིག་མདུན་དུ་ལྷགས་པ་འདིས་ཀྱང་རྫས་མ་དག་པའི་ཉེས་པའི་གསལ་བཤད་དུ་འགྲོ།ཡང་དཔེར་ན། 1998ལོའི་ལོ་སར་གྱི་སྔ་གཞུག་ཏུ་ཧྲན་ཞི་ཧྲའོ་ཀྲིག(山西朔州)གི་ཆང་རྫུན་མས་ཧྲན་ཞིའི་མི་ཉེར་བདུན་གྱི་སྲོག་འཕྲོག་པ་དང་། 2003ལོར་ཨན་ཧའེ་ཧྥའོ་དབྱང(安徽阜阳)གི་འོ་ཕྱེ་རྫུན་མས་ཡུལ་དེའི་ཞིང་སྡེ་ཞིག་ཏུ་བྱིས་པ་བརྒྱ་ལྷག་ལ་སྔ་གཞུག་ཏུ་མགོ་ཆེ་བ། ཁ་ཆུང་བ། རྐང་ལུག་སྐྲངས་པ། ལུས་དྲོད་དམའ་བ་བཅས་ཀྱི་ཡ་མཚན་པའི་ནད་བྱུང་ཞིང་། མཐར་བྱིས་པ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་སྐྱོན་ཅན་དུ་བསྒྱུར་པ་དང་བརྒྱད་ལྔ་ལམ་དུ་བཅུག འདི་དག་གིས་མཚོན་པའི་རྫས་མ་དག་པའི་འབྲས་བུ་མི་དགེ་བ་འབྱིན་པ་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར། གསར་འགྱུར། དྲ་རྒྱ་སོགས་སུ་ཧ་ཅང་མངས་སོ།  །དེས་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མདོ་སོགས་སུ་མར་མེའི་རྫས་མ་དག་པའི་ཉེས་དམིགས་སུ། དུད་འགྲོ་དང་ཡི་དྭགས་སུ་སྐྱེས་ཏེ་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་བཟོད་དུ་མེད་པ་མྱོང་བར་བཤད་པས་ལས་འབྲས་བརྩི་ཞིང་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་ཁས་ལེན་པའི་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་འདི་ལྟ་བུའི་ཚོང་རྫས་སྤྱོད་པ་ཇི་ལྟར་རུང་ངམ་མི་རུང་ངོ་།  །
གསུམ། ལས་ཐབས་མ་དག་པ།
     དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་ཞིང་ལས་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ལྷ་སྐུ་དང་། ཆོས་དཔེ། དར་ལྕོག མཆོད་རྫས་སོགས་ཀྱི་ཚོང་གི་ལས་ཀ་གཉེར་ཡང་རྫུན་མ་བཟོ་བ་དང་། དེ་དག་ལ་བསླད་འཇུག་པ། གང་འདོད་དུ་འགོམ་ཡུག་གཏོང་བ་སོགས་ཁྲལ་ལས་སླ་འཆོས་སམ་ཟོག་རྫུའི་སྤྱད་པ་མི་སྤྱོད་དེ། ངོ་གཉིས་སུ་མ་སོང་བའི་དད་པ་བརྟན་པོ་དང་བག་ཡོད་སྤྱོད་པས་གཞིར་བཟུང་བའི་སེམས་ཀྱི་རིག་གནས་ཤིག་གྲུབ་པས་སོ།  །འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོས། དད་པ་ཆོས་ཀྱི་རྩ་བ་སྟེ།  །དད་ལས་བསོད་ནམས་ཚོགས་འཕེལ་ཞིང་།  །བསོད་ནམས་ཅན་ལ་ཡ་རབས་ཀྱི།  །སྤྱོད་པ་ཀུན་གྱིས་ངང་གིས་གནས།  །Ⅲཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་མོད། རང་གི་མཆོད་པའི་རིག་གནས་གཞན་གྱིས་བདག་གིར་བཟུང་སྟེ་ཚོང་གི་ཁེ་སྤོགས་ཁོ་ནའི་ཕྱིར་དུ། ཚོང་ལ་བསླད་ཞུགས་པས་མི་ཚད་ལས་ཐབས་ཀྱང་མར་མེ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་འབུལ་བའི་སྐབས་ཀྱི་ལག་ལེན་ལས་ལྡོག་པ་རྐྱང་རྐྱང་དུ་སོང་བས་ལག་ལེན་མ་དག་པའི་ཉེས་དམིགས་མཆིས་སོ།  །

མཇུག་བསྡུ་བའི་གཏམ།

     ད་ལྟའི་རང་རེའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཆོ་ག་དང་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་ལམ། བསམ་བློའི་འཁྱེར་སོ་སྟེ་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་འདྲིས་མཐའ་དག་གཏོལ་མེད་རང་ཡན་པའི་ལས་སུ་བྱུང་བ་ཞིག་མིན་པར། སྔོན་ནས་བརྒྱུད་པའི་ཁུངས་ལམ་ངེས་ཅན་རེ་ཡོད་པས། ཚོང་ལས་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་དྲག་ཏུ་འཕྱུར་བའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་སྔར་ཡོད་རིག་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་མང་པོ་ཞིག་བསླད་འདྲེས་སུ་སོང་སྟེ། རྣམ་པ་གཞན་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་ངོ་བོ་ངང་གིས་འགྱུར་བའི་ཚུལ་དུ་ཕྱོགས། དེ་ནི་བསྒྱུར་དུ་མེད་པའམ་དུས་ལ་བབས་པ་ཞིག་ཏུ་བཟུང་སྟེ་ཅི་ཡིན་ཤེས་ཚོར་བྲལ་བ་ལྟ་བུའི་སྣང་མེད་དུ་བསྐྱུར་མི་རུང་ཞིང་ཡིད་ཁུང་དུ་ཆུད་པའི་སྐྱོ་ཉམས་བསྟན་པས་ཀྱང་མི་ཕན། ཕྱོགས་མཐར་ལྷུང་བའི་སེམས་ཀྱིས་སྲོལ་རྒྱུན་ཨ་འཐས་སུ་འཛིན་པའང་ངལ་བའི་རྒྱུ་རུ་ཟད་པས་ན་དུས་དང་བསྟུན་པའི་ཐབས་ཀྱིས་སྤེལ་བ་གལ་ཆེའོ།  །རང་རེའི་མར་མེ་འབུལ་བའི་མཆོད་པ་འདིའང་དེ་བཞིན་དུ་དེའི་ཁུངས་དང་ཕན་ཡོན། འབུལ་ཐབས་མདོ་ཁུངས་སུ་ཡང་དག་པར་བསྟན་ཅིང་། ད་ལྟའི་དུས་སུའང་དགོན་པ་དང་ཁྱིམ་གྱི་མཆོད་ཁང་དུ་དུས་རྒྱུན་དུ་འབུལ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། གློག་གི་ཆ་རྐྱེན་བཟང་པོ་འཛོམས་པ་དང་སྒོ་བསྟུན་ཏེ་གློག་མཆོད་འབུལ་བ་ཡིན་ན། དེ་ལ་དུ་བ་དང་དྲི་ངན་མེད་པ། སྟབས་བདེ་ཞིང་མཛེས་རྒྱན་དུ་འགྲོ་བ། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོང་ལ་ཕན་པ། མེ་དགྲ་འགོག་པ། ཟག་ཆོས་ཀྱི་ལས་སུ་མི་འགྲོ་བ། དགེ་བ་སྟོབས་ཆེ་བ་སོགས་དགེ་མཚན་མང་དུ་མཆིས། དེ་ལས་ཀྱང་། རང་རེས་སྤྱོད་བཞིན་པའི་བསླད་ཞུགས་ཅན་གྱི་མཆོད་མར་དེས་དད་ལྡན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཆུད་ཟ་བ་དང་། ཆོས་ཀྱི་ངོས་སུ་རྒྱུ་མ་གཙང་བའམ་ལས་ཐབས་མ་དག་པའི་ཉེས་དམིགས་སྣ་ཚོགས་བསྐྱེད་པ་ལྟ་བུའི་གནས་སྟངས་མི་ལེགས་པ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འདོར་བ་ལའང་ཤིན་ཏུ་ཕན། མདོར་ན། དད་པའི་སྣང་ངོར་ཆོས་ཆོས་སུ་འགྲོ་བའི་ཐབས་དམ་པ་ནི་བསླད་ཅན་གྱི་མཆོད་མར་དོར་ཏེ་གློག་མཆོད་འབུལ་བ་འདི་ཡིན་པས་དད་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་ཡང་དག་པར་བགྱི་བར་རེ་འབོད་ཀྱང་ཞར་ལ་ཞུ་བ་ལགས་སོ། །
ལུང་ཁུངས།
①《བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ། ༼ཞ༽65 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།  p410
②《བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ། ༼ཚ༽62 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།   p242
③《བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ། ༼ཙ༽61 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།   p706
④《བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ། ༼པ༽57 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།  p188
⑤ ⑨《མཛངས་བླུན་ཞེས་བྱ་བའི་མདོ།》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོའི་ཟླ1པ།    p383-384    p384-385
⑥ ⑦ ⑧《བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ། ༼ཚ༽62 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།  p225  p226  p231
⑩ བཀའ་འགྱུར།》མདོ་སྡེ།༼ས༽72 ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2008ལོའི་ཟླ6པ།  p890
⑾སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི《མཆོད་སྡོང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག་གི་དཀར་ཆག》
⑿ 《སྤྱོད་འཇུག་རྩ་འགྲེལ་བཞུགས་སོ།》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004ལོའི་ཟླ3པ།  p4
⒀བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི《རྦ་བཞེད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་ཟླ8པ། p31-32
⒁丹珠昂奔著:《藏族文化发展史》下册 [M],甘肃：甘肃教育出版社，2001年4月 p754-756
⒂  《མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་འབུམ་བཞུགས་སོ། 》སྨད་ཆ། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2010ལོའི་ཟླ10བ། p319
⒃《གུང་ཐང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེའི་གསུང་འབུམ།》༼ཏ༽མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2013ལོའི་ཟླ6པ།  p185
⒄ བྱང་ཆུབ་འཇམ་དབྱངས་སྐྱབས་ཀྱིས་བརྩམས། 《མངོན་བརྗོད་རྒྱ་མཚོའི་ཆུ་ཐིགས་ཀྱི་མཆན་འགྲེལ།》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1999ལོའི་ཟླ7པ།  p108
⒅ཟླ་བ་ཚེ་རིང་དང་བསྟན་འཛིན་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས།《བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དང་དེང་དུས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།   2012ལོའི་ཟླ11པ།  p6-7
⒆ 《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ།》བར་ཆ།  མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  1985ལོའི་ཟླ7པ།  p2000
⒇《རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་འཇམ་དཔལ་དགྱེས་པའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་པོད་གཉིས་པ་བཞུགས་སོ།》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།  2013ལོའི་ཟླ11པ།    p114
Ⅰ 《རྣལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ཕྱུག་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མགུར།》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2009ལོའི་ཟླ10བ།  p449
Ⅱ རྒྱལ་དབང་ལྔ་བས་བརྩམས།《བོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས།》 མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988ལོའི་ཟླ5བ།  p22
Ⅲ 《རྡོ་གྲུབ་ཆེན་འཇིགས་མེད་བསྟན་པའི་ཉི་མའི་གསུང་འབུམ་པོད་དང་པོ།》 སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2013ལོའི་ཟླ3པ།  p377
Ⅳབློ་བཟང་ཆོས་གྲགས་དང་བསོད་ནམས་རྩེ་མོས་བསྒྲིགས།《གངས་ལྗོངས་མཁས་དབང་རིམ་བྱོན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་གསེར་གྱི་སྦྲམ་བུ།》བར་ཆ། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012ལོའི་ཟླ3པ།  p428