རྒྱུད་བཞིའི་རྩོམ་པ་པོའི་སྐོར་གྱི་མཐའ་དཔྱད།

        འོ་ན«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། འདི་ལའང་དཔྱད་དགོས་ཏེ། དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པས་མཛད་པའི་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་ལས། གཡུ་ཐོག་པས་རྒྱུད་བཞི་ཞུས་ཚུལ་སྐོར་ལ། གཡུ་ཐོག་པ་དགུང་ལོ་བཅུ་པའི་སྐབས་རྨི་ལམ་དུ་གྲུབ་པའི་ལྷ་མོ་ཡིན་ཟེར་བ་ཞིག་གིས་བདུད་རྩི་བུམ་པ་གང་གནང་ནས་དེ་གསོལ་བ་དང་། དེ་ནས་ལྷ་མོ་དེས་འདི་ནས་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ཁྱོད་ལ་གསོ་དཔྱད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྙིང་པོར་གྱུར་པ་བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞེས་བྱ་བ་ཞིག་འབྱུང་བས། དེས་འགྲོ་བའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛོད། ཅེས་གསུངས་པ་རྨིས། ཕྱི་ཉིན་དགེ་བཤེས་རོག་སྟོན་ཞེས་པ་དབུས་སུ་གྲྭ་ཕེབས་པའི་ལམ་བར་ཞབས་འབམ་གྱིས་བསྙུན་ནས་གཡུ་བའི་མདུན་དུ་སླེབས། དེར་སྨན་བཅོས་བྱས་པས་ནད་ལས་གྲོལ་ཏེ་དབུས་སུ་བྱོན། དབུས་སུ་བཞུགས་རིང་དབུས་པ་དར་གྲགས་ལ་གཡུ་དྲུག་དམར་ཁལ་སྟོང་རེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཕུལ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞུས། དེ་ནས་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་རོག་སྟོན་ཕྱིར་ལོག་པའི་ཡར་ལམ་གཡུ་ཐོག་པ་ལ་རྐང་འབམ་བཅོས་པའི་དྲིན་བསབས་པའི་ཆེད་དུ་རྒྱུད་བཞི་འདི་ཕུལ་ན་འགྲོ་དོན་ཆེ་བར་དགོངས་ནས། སྒོ་བཞི་རེ་ཐང་དུ་ཕེབས་ཏེ་གཡུ་ཐོག་པ་ལ་«རྒྱུད་བཞི»མན་ངག་དང་བཅས་པ་ཕུལ། གཡུ་ཐོག་པ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་མཉེས་ཏེ་རོག་སྟོན་ལ་རྟ་སྒ་སྲབ་དང་བཅས་པ་གཅིག་དང་། རྒྱས་པ་འབུམ་གྱིས་གཙོ་བྱས་པའི་འབུལ་བ་གྱ་ནོམ་པ་ཕུལ། རེ་ཞིག་ཆིག་རྒྱུད་ཀྱི་བཀའ་རྒྱ་གྲོལ་བ་མ་མཛད་པ་རྗེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཟབ་བཞེས་སུ་མཛད། ཅེས་སོགས་གསུངས་པ་ལ་བརྟགས་ན། གཡུ་ཐོག་གསར་མས་དགུང་ལོ་བཅུ་གཉིས་སྐབས་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་ཞུས་ཡོད་འདུག་པས་དེ་ལྟར་ན་གཡུ་ཐོག་གསར་མ་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་མིན་པ་ཤེས་སླ།
        འོ་ན་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་ཡིན་པར་བཤད་པའི་ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་ཞིག་ད་བར་མཐོང་ཐོས་མ་བྱུང་། སྤྱིར་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ་ཞེས་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་མེད་སྔོན་གྱི་མཁས་པ་རྣམས་རྩོད་གཞི་ཅན་ཡིན་པ་མ་ཟད། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་འདི་ཡང་རྩོད་གཞི་ཅན་ཡིན་པར་ཤེས་དགོས། དར་མོ་སྨན་རམས་པས་སྤྱི་ལོ་1670ལོ་ཡས་མས་ཙམ་ན་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་ཐར་བཀའ་རྒྱ་མ་ཞེས་པ་ཞིག་རྙེད་ཚུལ་དང་། དེ་དང་ལྷན་ཏུ་ཁོང་རང་ཉིས་ཀྱིས་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་ཞིག་བརྩམས་ནས་གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་འདི་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནས་བཟུང་གཡུ་ཐོག་རྙིང་པ་ཞེས་པ་«རྒྱུད་བཞི»གཏེར་ནས་དྲངས་མཁན་ཞིག་བྱུང་བའི་བཤད་སྲོལ་འདི་དར་སྲོལ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་དང་། དེའི་སློབ་མ་འབེ་ལོ་ཚེ་དབང་ཀུན་ཁྱབ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་རྣམ་ཐར་འདི་རང་བཟོའི་རྫུན་ཡིག་ཡིན་པའི་མཐའ་དཔྱད་ཀྱང་གནང་། «གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག»ལས།(6) སྐབས་འདིར་མི་དབང་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་སྔ་རབས་པའི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ཏེ། བོད་འབངས་ཀྱི་བྱིས་པ་བློ་རྣོ་བ་དགུ་ལ་གསོ་བ་རིག་པ་སློབ་ཏུ་བཅུག་པས་སྟོད་ན་ཆེར་རྗེ་ཞིག་པོ། འུག་པ་ཆོས་བཟང་། བི་ཇི་ལེགས་མགོན་གསུ། བར་ན་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ། མི་ཉག་རོང་རྗེ། བྲང་ཏི་རྒྱལ་བཟང་གསུམ། སྨད་ན་གཉའ་པ་ཆོས་བཟང་། མཐའ་བཞི་དར་པོ། སྟོང་པ་གྲགས་རྒྱལ་ཏེ་བོད་སྨན་མཁས་པ་མི་དགུ་གྲགས་པ་བྱུང་། ཞེས་བཤད་པ་ནི་ཕྱོགས་གཞན་གྱིས་མཁས་པའི་གཏམ་ཁྱད་དུ་གསོད་པ་ལས་མ་འདས་ཏེ། མིང་དེ་སྐད་དུ་གྲགས་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་བྱུང་བ་ཡིན་ཞིང་། ཁྱད་པར་ཆེར་རྗེ་ཞིག་པོ་ནི་ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་གི་སློབ་རྒྱུད་དང་། བྲང་ཏི་རྒྱལ་བཟང་སོགས་ནི་གཡུ་ཐོག་གསར་མ་ཡོན་ཏན་མགོན་པོའི་སློབ་རྒྱུད་དུ་འོག་ནས་འཆད་འགྱུར་ལྟར་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་བཤད་པ་མ་ཡིན་ནམ། གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་ནི་དུས་ཕྱིས་གསར་རྙིང་གཉིས་ཡོད་ཟེར་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་ཟོལ་མ་ཞིག་སྣང་བས་འཁྲུལ་པ་ནི་ཐུགས་མོད་མོད། འོན་ཀྱང་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་དེ་ཁྱད་གཞི་མེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་རྫུན་བསྒྲིགས་ལ་རིག་པས་དཔྱད་བཟོད་པའི་ཚིག་དོན་ག་ལ་ཡོད་ཅིང་། ཁྱེད་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་དཔྱད་པའི་ཚེ་རྣམ་ཐར་ལོ་རྒྱུས་དེ་གསུང་རབས་སྤྱི་དང་མི་མཐུན། རྩ་རྒྱུད་དང་འགལ། བོན་པོའི་ཟེར་སྒྲོས། རིག་བྱེད་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་ལྟ་བུ་ལས་ཡིད་བརྟེན་དུ་རུང་བ་བཀའ་ནའང་། ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཡིད་མ་ཆེས་བཞིན་དུ་བཤད་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱབ་བརྟེན་དུ་འཆའ་བ་ནི་ནམ་ཡང་མི་རིགས་སྙམ་སྟེ། དེ་རྩོམ་པའི་གང་ཟག་ནི། བལ་པོའི་སེའུ་མ་ཟོས་ཀྱང་། །ཁ་དོག་ཉིད་ལས་བྲོ་བ་ཤེས། །ཞེས་པ་ལྟར་དཔྱད་པས་ཤེས་ཏེ། ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོས་ཕྱོགས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྨན་པ་རྣམས་ལ་དྲི་ཡིག་མང་དུ་བྱས་ཏེ། སྟོད་ལུང་གི་ཨེམ་ཆི་ཀུན་ལེགས་ཟེར་བ་ཕྱིས་སུ་པ་རྣམས་འཚོ་བྱེད་དུ་འབོད་པ་ལའང་དྲི་བ་བྱས་པའི་དྲིས་ལན་དུ། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་བླ་སྨན་དགུ་ནི་སྟོད་ན་ཆེ་རྗེ། འུག་པ། བི་ཇི་གསུམ། བར་ན་གཡུ་ཐོག བྲང་ཏི། མེ་ཉག་གསུམ། སྨད་ན་གཉའ་པ། མཐའ་བཞི། སྟོང་པ་གསུམ་སྟེ་དགུ་རུ་འདོད་པ་དང་། རྒྱུད་བཞི་བཀའ་གཏེར་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་བཀོད་པ་སོགས་བྱུང་བར། ཟུར་མཁར་བས་དྲིས་ལན་ལེགས་བཤད་སྐྱུགས་པ། ཟླ་ཐིགས་ཉིན་བྱེད་འོད་འཚོ། དབྱར་སྐྱེས་རྔ་གསང་རྣམས་བྱས་ཏེ། འདྲེ་རྗེ་རྒྱ་གར་བཛྲའི་གོང་ཡན་ལ་གཡུ་ཐོག་ཅེས་ཐ་སྙད་མེད་ཚུལ། ཆོས་རྒྱལ་དང་ཡོན་ཏན་མགོན་པོའི་བར་ལ་མི་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔ་ཕྱི་ཡོད་ཚུལ། རྒྱུད་བཞི་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོའི་གོང་ཡན་སུ་ལའང་མ་གྲགས་པའི་ཚུལ་སོགས་ལུང་རིག་རྡོ་རྗེ་ཟེགས་མས་ཚར་བཅད་དེ་སྨྲ་རུ་མེད་པར་བྱས་པ་ན། ཕྱི་རྗེས་རང་གི་བླུན་ཚིག་གི་ལོ་རྒྱུས་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་ཚུལ་རྣམ་ཐར་དེ་ཁོ་པས་ལྐོག་ཏུ་བྱས་པ་སྟེ། དེ་ཡན་ཆད་མཁས་བླུན་སུ་ལའང་གཡུ་ཐོག་མགོན་པོ་ཡབ་སྲས་གསར་རྙིང་གཉིས་ཡོད་པའི་སྒྲོས་གཏན་ནས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་ལུང་རིགས་ཚད་ལྡན་དང་ཁུངས་ཐུབ་ཀྱི་ཡིག་ཆ་རྣམས་དང་མི་བསྟུན་པར་ཟེར་ཚད་ཚད་མར་བཟུང་སྟེ་བཀོད་པ་ནི་མཁས་པའི་གཏམ་མ་ཡིན་ནོ། །
        ཡང«གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག»ལས།(7) གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཟེར་བའི་རྣམ་ཐར་དེ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོའི་དྲི་བ་དང་དྲིས་ལན་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་ཨེམ་ཆི་ཀུན་ལེགས་པའི་མཚང་ལ་ཕོག་ནས་དེས་བྱས་པ་ལས་མ་འདས་ཀྱང་། དར་མོ་བས་དབང་ཡོད་ཀྱིས་རྗེ་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཞུས་ནས་པར་དུ་གནང་བ་དང་། སྡེ་སྲིད་ནས་ཀྱང་ཐུགས་མ་ཆེས་བཞིན་དུ་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་སྒྲུབ་ལ་ཕན་འདུག་དགོངས་ནས་སྤྱི་དོན་ཁོག་དབུབ་སོགས་དེ་དང་བསྟུན་པ་ནི་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་ཆག་སྒོ་ཆེན་པོ་སྟེ། དེའི་ཐོག་མར་སྤྱིར་རྣམ་རྫུན་གྱི་རྐྱལ་པ་ཡིན། ང་གཡུ་ཐོག་རྣམ་ཐར་ཡང་དེ་དང་འདྲ། ཞེས་རྣམ་ཐར་ཐམས་ཅད་རྫུན་དུ་འཕང་བའི་རྒྱབ་སྐོར་རྫུན་ལུང་དང་། མདོར་ན་ཚིག་དོན་ཐམས་ཅད་བཀའ་བསྟན་སྤྱི་དང་འགལ་བ། ལོ་རྒྱུས་ཀུན་དང་འགལ་བ། ཡུལ་དང་དུས་དང་འགལ་བ་སོགས་དཔྱོད་ལྡན་དག་གིས་ལན་གཅིག་མཐོང་བས་རྫུན་དུ་རྟོགས་ཤིན་ཏུ་སླ་བ་ཞིག་འདུག་གོ །
        དེ་བཞིན་དུ་ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོས་«ཤེས་བྱ་ཀུན་ཁྱབ»དུ་གསོ་བ་རིག་པའི་ལོ་རྒྱུས་འཆད་སྐབས། གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་པའི་གཏམ་ཟུར་ཙམ་ཡང་མེད་པ་མ་ཟད། «གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་རྣམ་ཐར»དུའང་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་སྐོར་རྩ་བ་ནས་བྲིས་གནང་མི་འདུག ལྷག་པར་དུ་«ཀོང་སྤྲུལ་གྱི་གསན་ཡིག»ནང་དུ། དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་ཁྲིད་རྒྱུན་དེ་སངས་རྒྱས་སྨན་གྱི་བླ་མ་ནས་རྗེ་ཉིད་ཀྱི་གསོ་རིག་དགེ་རྒན་ཀརྨ་ཚེ་དཔལ་གྱི་བར་དུ་བླ་རབས་ཞིབ་མོར་བགྲངས་ཡོད་ཀྱང་འདིའི་ནང་དུ་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་མིང་ཟུར་ཙམ་ཡང་གསུང་མི་འདུག མདོར་ན། སི་ཏུ་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སློབ་ཚོགས་བརྒྱུད་འཛིན་དང་བཅས་པས་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་འདི་ཁས་ལེན་གནང་མེད། གལ་སྲིད་གཡུ་ཐོག་རྙིང་མ་ཞིག་ཡོད་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནའང་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་ཡིན་པར་མ་གསུངས་ཏེ། གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།(8) “དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོ་དགུང་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་བཞེས་ནས། ཉིན་ཞིག་འགྲོ་བ་ནད་པའི་དོན་ལ་ཕྱིན་པས། བུད་མེད་མདའ་དར་དང་མེ་ལོང་ཐོགས་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། འདི་སྐད་ཟེར་རོ། །གཡུ་ཐོག་པ་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ཟེར་ནས་མི་སྣང་བར་གྱུར་ཏོ། །དེ་ནས་མཁས་པ་ཆེན་པོས་རྒྱ་གར་ལ་འབྱོན་པར་ཐག་ཆོད་ནས་གསེར་མང་པོ་སྒྲུབ་བོ། །དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་ལ་སོགས་པས་བཤོལ་བཏབ་ཀྱང་མ་ཐེབས་པར་ཨོ་རྒྱན་རིན་པོ་ཆེ་ལ་བར་ཆད་མེད་པའི་སྔགས་དང་རྫས་སྲུང་ཞུས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནོ། །དེ་ནས་བལ་་པོ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཚམས་རི་ཀུན་ཏུ་རྒྱུ་བར་ལོ་ཙཱ་བ་བཻ་རོ་ཙ་ན་དང་མཇལ་བས། ལོ་ཙཱ་བ་ན་རེ། གཡུ་ཐོག་པ་གར་འབྱོན་ཟེར། བདག་རྒྱ་གར་ལ་གསོ་རིག་སོགས་གདམས་ངག་ལེན་དུ་འགྲོ་བྱས་པས། ལོ་ཙཱ་བ་ན་རེ། བདག་གིས་ཀྱང་ལོ་ཙཱ་ཤེས། ཁྱད་པར་པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝ་ལས་རྒྱུད་བཞི་གདམས་པ་ཁ་སྐོང་དང་བཅས་པ་བླངས། རྒྱལ་པོ་དང་ཁྱོད་རང་ལ་སྤྲད་གསུངས་པས། བོད་ལ་འབྱོན་གསུངས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་ལོ་ཙཱ་བ་ལ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞི་བདག་ནམ་སླེབས་བར་ལ། བསམ་ཡས་དབུ་རྩེའི་བར་ཁང་གི་ཀ་བ་བུམ་པ་ཅན་ལ་གཏེར་དུ་སྦས་གསུངས་སོ། །དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོས་ལོ་ཙཱའི་གསུངས་ལྟར་པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝའི་དྲུང་དུ་བྱོན་ནས་གདམས་ངག་ཞུས་སོ། །པཎ་ཆེན་ཙནྡྲ་ཝའི་ཞལ་ནས། རྒྱུད་བཞིའི་ཁ་སྐོང་གནང་ནས། ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་བཻ་རོ་ཙ་ནས་བསྒྱུར་བ་ལྟར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དང་སྨན་པ་ལ་གདམས་པ་བྱུང་ངན་གསུངས་བྱུང་བས་སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ཞུས་སོ། །” ཞེས་དང་།
        ཡང་།(9) “དེ་ནས་དགུང་ལོ་སོ་ལྔ་བཞེས་པའི་ཚེ་ནུབ་གཅིག་མནལ་ལམ་དུ་མི་དཀར་པོ་གཅིག་ན་རེ། གཡུ་ཐོག་པ་རྒྱ་གར་ལ་འགྲིམ་ཟེར་བ་རྨིས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་གསེར་མང་པོ་བསྣམས་ནས་རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནོ། །དེ་ནས་པཎ་ཆེན་ཙཎྡྲ་དེ་ཝའི་དྲུང་དུ་བྱོན་ནས་གདམས་ངག་མང་པོ་ཐོབ། མཁས་པ་མེ་དབང་ལས་ཁྲིད་ཡིག་བརྒྱ་རྩ་ཐོབ་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་སོ། །དེ་ནས་རྒྱལ་པོས་རྒྱུད་བཞི་གཏེར་ནས་བཏོན་པ་དྲག་གསུངས་པས། གཡུ་ཐོག་པས་གསུངས་པ། བདག་རྒྱ་གར་ལ་ད་དུང་སྐོར་གཅིག་འགྲོ་བས། དེ་བར་མི་འདོན་པ་ཞུ་ཞུས་ནས། རྒྱ་གར་ལ་བྱོན་ནས་བླ་མ་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་དང་མཇལ། འབྲས་རྩིས་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ལ་སོགས་པ། ཕྱི་ནང་གི་རིག་གནས་དང་གདམས་ངག་སོགས་མང་དག་གསན། ཁྱད་པར་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་བཞིའི་གབ་པ་གསལ་བྱེད་ཐོ་བྱང་དང་བཅས་པ་ཐོབ་ནས་བོད་དུ་ཕེབས་སོ། །”ཞེས་སོ། །
        ཡང་།(10) “གཡུ་ཐོག་མགོན་པོས་འདི་སྐད་གསུངས་སོ། །ངེད་རྒྱ་གར་སྔ་མ་ལ་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་རང་དུ་ལོ་གསུམ་དང་ལམ་བར་ལ་གཅིག་སོང་། རྒྱ་གར་བར་མ་ལ་ལོ་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་དུ་ལོ་གཅིག་དང་ལམ་བར་དུ་ཟླ་བ་བརྒྱད་སོང་། རྒྱ་གར་ཕྱི་མ་ལ་ལོ་སུམ་ཅུ་སོ་བརྒྱད་ལོན་ནས་ཕྱིན། རྒྱ་གར་དུ་ལོ་བཞི་བསྡད། ལམ་བར་ལ་ཞག་བརྒྱད་བྱས། ད་ལྟ་ལོ་ཞེ་གཉིས་ལོན་གསུངས།”ཞེས་སོ། །
        ཡང་།(11) “དེ་ནས་གཡུ་ཐོག་ཆེན་པོས་དགུང་ལོ་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ་བཞེས་པ་ལ། རྒྱུད་བཞི་གཏེར་ནས་སྤྱན་དྲངས་ནས། རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་ལག་ལ་སོགས་པའི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་དཔེ་མང་པོ་རྩོམ་ཞིག་གསུངས་པའི་ལུང་བསྟན་བྱུང་ནས་རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་ལག་བཅོ་བརྒྱད་ལ་སོགས་པའི་གསོ་དཔྱད་ཀྱི་དཔེ་མང་པོ་གསུངས་ཀྱང་ཡི་གེས་འཇིགས་ནས་འདིར་མ་བཀོད།”ཞེས་སོགས་སོ། །དེ་ལྟར་ན་བཻ་རོ་ཙ་ན་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ནས་«རྒྱུད་བཞི»གདན་དྲངས་ནས་བསམ་ཡས་དབུ་རྩེར་གཏེར་དུ་སྦས། ཕྱིས་གཡུ་ཐོག་པས་གཏེར་ནས་བཏོན་པར་ཡིན་པ་ལས་«རྒྱུད་བཞི»རྩོམ་པ་པོ་མིན་པ་གསལ་པོར་བཤད་འདུག
        གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར་ལ་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ན་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན། བསམ་བློའི་འགྲོས། ཚིག་གི་སྦྱོར་བ་གང་ཅི་ཐད་ནས་དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པས་མཛད་པའི་གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་བྱུང་འདུག་པས་འདི་ནི་རྩོམ་པ་པོ་དྭགས་མོ་སྨན་རམས་པ་རང་ཉིད་ཡིན་པར་སེམས། འོ་ན་ཇོ་བོ་ལྷུན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བརྩམས་ཟེར་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞེ་ན། «རྒྱུད་བཞི»འདི་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་བའི་བསྟན་བཅོས་ཡིན་པར་བསྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ། རྣམ་ཐར་རྙིང་པ་བཀའ་རྒྱ་ཅན་ཡིན་ཚུལ་དང་། དེའི་ནང་དུ་བཻ་རོས་རྒྱ་གར་ནས་གདན་དྲངས་ཚུལ་གྱི་སྒྲུང་སྙན་པོ་འདི་གསར་སྐྲུན་གནང་ཡོད་པར་ངེས།

གཉིས། རང་ལུགས་དངོས།

        «རྒྱུད་བཞི»བྱུང་ཚུལ་དངོས་ནི། གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་གྲངས་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བརྒྱུད་ནས་བྱུང་བའི་ནད་བཅོས་བྱ་བའི་ཉམས་མྱོང་རྣམས་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་གདུང་སྲས་དཔྱད་བུ་ཁྲི་ཤེས་ཀྱིས་ཐོག་མར་ཟིན་བྲིས་བཏབ་པ་དང་གསོ་རིག་གི་ཡིག་ཆ་ཅུང་སྔ་དེ་བྱུང་། དེའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཏུ་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་ལྷ་རྗེ་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གི་བསགས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་། རིག་པ་གསར་པ་རྣམས་རིམ་བཞིན་ཡི་གེར་བཏབ་པ་རྣམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བོན་རྒྱལ་བཞིའི་དུས་དང་། དེ་རྗེས་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་རྣམས་སུ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིགས་པ་ལ་«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི»ཆགས། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱིས་བོན་བསྣུབས་པའི་སྐབས་སུ་དཔེ་ཆ་མེ་ལ་བསྲེགས་གྲབས་བྱས་པ་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གཙང་སྟོད་བྱེ་མ་གཡུང་དྲུང་དུ་སྦས། མི་རིང་བ་ཕྱིར་བཏོན་ནས། བཻ་རོ་ཙ་ན་སོགས་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་«འབུམ་བཞི»ལ། «རྒྱུད་བཞི»ཞེས་པའི་མིང་བཏགས་ནས་འཆད་ཉན་དར་སྤེལ་གནང་། ཕྱིས་གཡུ་ཐོག་པས་ཟིན་མཆན་བཏབ་ཅིང་ལེགས་བསྒྲིགས་དང་དག་བཅོས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བཞིན་ཡོད།
        དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞེ་ན། ཐོག་མར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་འབྲེལ་ནས་བཤད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། «རྒྱུད་བཞི»པོ་སོ་སོའི་ནང་དོན་ལ་བརྟགས་ན། རྩོམ་པའི་དུས་རབས་ཧ་ཅང་ཐ་དད་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ། དཔེར་ན། མི་སྤྱོད་ལམ་སྤང་བླང་བཤད་པའི་སྐབས་སུ། ལོ་གཅིག་ལ་དུས་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་དང་། དུས་གསུམ་དབྱེ་སྲོལ། དུས་དྲུག་དབྱེ་སྲོལ་བཅས་བྱུང་ཡོད་པ་འདི་དག་ལས། ཆེས་ཐོག་མའི་དུས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྲོལ་བྱུང་ཞིང་། དེ་ནས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་འགོར་རྗེས་རོང་འབྲོག་གི་ས་གཤིས་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡུལ་འགའ་ཞིག་ན་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་གསུམ་ཕྱེས་ཡོད་པ་དང་། ཡུལ་འགའ་ཞིག་ན་དུས་ཚིགས་དྲུག་དབྱེ་བའི་སྲོལ་ཡང་བྱུང་ཡོད། ཧ་ལམ་ཆོས་རྒྱལ་མེས་དབོན་རྣམ་གསུམ་གྱི་སྐབས་ཙམ་ན་ལོ་གཅིག་ལ་དུས་ཚིགས་དབྱར། དགུན། སྟོན་དཔྱིད་བཞིར་དབྱེ་བའི་འཛམ་གླིང་སྤྱི་སྲོལ་དང་གཅིག་གྱུར་འདི་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ས་མཐོའི་འབྲོག་ས་ཁ་ཤས་ན་དེང་དུས་ཀྱང་དཔྱིད་དབྱར་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་སོས་ཀ་ཞེས་པའི་དུས་ཚིགས་གཅིག་བརྩི་སྲོལ་རང་སོར་གནས་ཡོད་པ་རེད། «བཤད་རྒྱུད»ནང་དུ་དུས་ཚིག་གཉིས་དང་། དུས་ཚིགས་གསུམ། དུས་ཚིགས་དྲུག་བཅས་ཕྱེས་ཡོད་པ་ལས། དུས་ཚིགས་བཞིའི་མིང་ཙམ་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་«ཕྱི་མ་རྒྱུད»ཀྱི་ནང་དུ་དུས་ཚིགས་བཞི་ཏག་ཏག་ཕྱེས་འདུག དེས་ན་རིགས་པས་རགས་དཔྱད་ཙམ་བྱས་ན་«བཤད་རྒྱུད»དང་། «ཕྱི་མ་རྒྱུད»གཉིས་ཀྱི་བར་ལའང་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲང་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཧེ་བག་ཡོད་པར་ཤེས་དགོས། དོན་ལའང་དེ་ལྟར་ཡིན་དགོས་ཏེ། ལུས་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་ཆ་ཤས་སོ་སོའི་བྱེད་ལས། ནད་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་དབྱེ་བ། སྨན་གྱི་རོ་ནུས་སྦྱོར་ཚད་སོགས་འདི་ལྟ་བུའི་ཚན་རིག་གི་ཤེས་བྱ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་འདི་འདྲ་བ་ཞིག་མི་ཚེ་གཅིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲུབ་ཐབས་མེད་པ་ནི་སུས་ཀྱང་ཤེས་སླ། དེ་ནས་དུས་རབས་མང་པོའི་ནང་དུ་མི་རབས་མང་པོ་ཞིག་གི་ཉམས་མྱོང་ཕྱོགས་བསྡོམས་བྱས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཞིག་ཡིན་པ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་གྲུབ་བོ།།
མཆན་འགྲེལ་དཔེ་ཁུངས།
(1) «རྒྱུད་ཀྱི་བཀའ་བསྒྲུབ།» ཤོག་ངོས་93ཕྲེང་18པར། 1986ལོར། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(2) «གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས།» ཤོག་ངོས་78ཕྲེང་1པར། 2004ལོར། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུང་ཁང་།
(3) «ཟུར་མཁར་བའི་རྒྱུད་བཞི་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་རྣམ་དབྱེ།» ཤོག་ངོས་70ཕྲེང་1པར། 1986ལོར། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(4) «མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།» སྨད་ཆ། ཤོག་ངོས1522ཕྲེང་5པར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(5) «རྒྱུད་བཞི་བཀའ་འགྲེལ།» ཤོག་ངོས་3ཕྲེང19པར། 2007ལོར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(6) «གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག» ཤོག་ངོས་35ཕྲེང་འོག་མར། དབུ་མེད་བྲིས་མ།
(7) «གསོ་བ་རིག་པའི་ཁོག་དབུབ་ཀུན་གྱི་བུ་ཡིག་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག» ཤོག་ངོས་50ཕྲེང་4པར། དབུ་མེད་བྲིས་མ།
(8) «གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།» ཤོག་ངོས107ཕྲེང1པར། 2005ལོར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(9) «གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།» ཤོག་ངོས108ཕྲེང14པར། 2005ལོར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(10) «གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།» ཤོག་ངོས185ཕྲེང5པར། 2005ལོར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
(11) «གཡུ་ཐོག་གསར་རྙིང་གི་རྣམ་ཐར་ལས།» ཤོག་ངོས157ཕྲེང1མར། 2005ལོར། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
«གསོ་རིག་འབུམ་བཞི།» དཔྱད་བུ་ཁྲིས་ཤེས་སོགས། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004ལོར།
«གསོ་རིག་རྒྱུད་བཞི།» མ་ངེས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2000ལོར།
«མཁས་པའི་དགའ་སྟོན།» གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2006ལོར།
«ཤེས་བྱ་ཀུན་ཁྱབ།» ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002ལོར།
«རྒྱུད་བཞི་བཀའ་སྒྲུབ།» བྱང་པ་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་བཟང་། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར།
«རྒྱུད་བཞི་བཀའ་སྟན་རྣམ་འབྱེད།» ཟུར་མཁར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་པོ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར།
«གཡུ་ཐོག་རྙིང་མའི་རྣམ་ཐར།» ཇོ་བོ་ལྷུན་གྲུབ་བཀྲ་ཤིས། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོར།
«གཡུ་ཐོག་གསར་མའི་རྣམ་ཐར།» དྭགས་མོ་སྨན་རམ་པ། པེ་ཅིང་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2007ལོར།
«གསོ་རིག་ཁོག་འབུབས་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེའུ་མིག» འབེ་ལོ་ཚེ་དབང་ཀུན་ཁྱབ། གནའ་ཡིག་ལག་བྲིས་རྙིང་མ།
«གཏེར་སྟོན་བརྒྱ་རྩའི་རྣམ་ཐར།» ཀོང་སྤྲུལ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ། དཔལ་སྤུངས་ཤིང་སྤར།
«གསོ་རིག་ལོ་རྒྱུས།» བྱམས་པ་འཕྲིན་ལས་སོགས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004ལོར།
                                           2012ལོའི«དཔྱོད་ལྡན་མཆོད་པའི་མེ་ཏོག»སྤྱི་དེབ་དགུ་བ་ལས་དྲངས།