རྒྱལ་རོང་བོད་རིགས་ཡིན་པའི་སྐོར།

        འདིར་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་ཁུངས་ཤོད་སྐབས་རྒྱལ་མོ་རོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དམིགས་བཀར་གྱིས་ཤོད་དགོས་དོན་གང་ཡིན་སྙམ་ན།  སྤྱིར་སྐད་ཡིག་དང་ཆོས་ལུགས་གང་འདྲ་ཡིན་རུང་མི་རིགས་ཤིག་དང་མ་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཡིག་དང་ཆོས་ལུགས་མེད་པས་དེས་ཀྱང་རྒྱལ་རོང་གི་བོད་རིགས་སྐོར་ཤོད་འོས་པ་དང་།  ལྷག་པར་དུ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་སྟོང་རིང་ཕྱི་ནང་གང་དུའང་རྒྱལ་མོ་རོང་གི་མི་རྣམས་བོད་རིགས་ཡིན་མིན་སྐོར་ལ་ལབ་གླེང་ཙམ་བྱུང་མྱོང་མེད་ཀྱང་།  བར་སྐབས་ཤིག་ནས་དགོས་པ་དང་དགོངས་གཞི་ཅི་འདྲ་ཡོད་མེད་མི་ཤེས་ཀྱང་མཁས་མིང་འཛིན་པ་རེ་ཟུང་གིས་རྒྱལ་རོང་བ་རྣམས་ཧ་ལམ་བོད་རིགས་མིན་པར་མི་རིགས་གཞན་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་གྱི་གླེང་ཕྱོགས་བྱུང་བ་རེད།  གོ་ཐོས་སུ་མཁས་པ་དེ་ཚོས་རྒྱལ་རོང་གི་ཡུལ་སྐད་དང་།  བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྐད་གཏན་ནས་མི་མཁྱེན་ནའང་རྒྱལ་རོང་གི་ཡུལ་སྐད་དང་བོད་ཀྱི་སྤྱི་སྐད་གཉིས་མི་འདྲ་བ་ཙམ་གོ་ཐོས་བྱུང་བ་དེ་རང་རྒྱུ་མཚན་དུ་བཀོད་ནས་བཤད་པ་ལས་རྒྱུ་མཚན་གཞན་གང་ཡང་བཤད་རྒྱུ་བྱུང་མི་འདུག  སྐད་བརྡ་མ་འཕྲོད་པ་ཙམ་གྱིས་མི་རིགས་ཐ་དད་དུ་འཇོག་དགོས་ན་གོང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་མི་རིགས་དང་ཡི་གེ་གཅིག་པའི་ནང་དུ་ཕན་ཚུན་སྐད་སྒྱུར་མེད་ཚེ་བརྡ་མི་འཕྲོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་ཀུན་གཞི་ནས་མི་རིགས་ཐ་དད་དུ་བརྩི་དགོས་པས་ཧ་ཅང་མ་ཐལ་ལམ།  བོད་རིགས་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་མི་སུ་འདྲ་ཞིག་རྒྱལ་མོ་རོང་དུ་སླེབས་ན་དེ་གའི་མི་དམངས་ཚོའི་བཟའ་ཆས་གཙོ་བོ་མར་དང་།  རྩམ་པ།  ནོར་ལུག་གི་ཤ་དང་།  བཏུང་བྱའི་གཙོ་བོ་ནི་ཇ་དང་།  ནས་ཆང་སོགས་ཡིན་པ་དང་།  ཞྭ་གོས་ལྷམ་གསུམ་གྱོན་ཆའི་རིགས་དང་།  གཡུ་བྱུ་རུ་སྤོས་ཤེལ་གསེར་དངུལ་སོགས་ཀྱི་ལུས་རྒྱན་དང་།  དུས་ཆེན་གྱི་སྐབས་ཕོ་མོ་རྒན་གཞོན་མེད་པར་གཟབ་སྤྲོས་དང་བཅས་མཉམ་དུ་འཛོམས་ཤིང་ཐང་དཀྱིལ་དུ་ནས་ཆང་རྫ་མ་མང་པོའི་ཁར་ཁ་བཏགས་ཀྱིས་དཀྲིས་ཤིང་།  ནང་དུ་སོག་མ་ཁ་ཤས་བཅུག་ཅིང་ཆང་མཆོད་ཀྱི་བཤད་པ་མཁས་པའི་མི་ཞིག་གིས་དང་པོ་ཆང་མཆོད་ཀྱི་བཤད་པ་གྲུབ་མཚམས་བོད་རིགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་སར་དར་ཁྱད་ཆེ་ཞིང་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་སྐོར་བྲོ་ཞེས་པ་ཕོ་མོ་མང་པོ་ལག་སྦྲེལ་གྱིས་བྲོ་འཁྲབ་པའི་ཞོར་ལ་ནས་ཆང་སྐོར་འཐུང་བྱེད་བཞིན་རྒྱུན་རིང་བྲོ་འཁྲབ་པ་དང་།  དེ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ནི་བོན་ལུགས་ཀྱི་དགོན་པ་དང་།  དེ་མིན་ས་དགེ་རྙིང་གསུམ་དགོན་པ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་མ་ཟད།  མི་སེར་ཀུན་གྱི་ཁྱིམ་དུའང་རྟེན་གསུམ་ཡོད་པ་དང་།  དེ་དག་ལ་ཕྱག་སྐོར་བྱེད་པ་མཆོད་མི་འབུལ་བ་དང་།  མི་ཤི་རྗེས་སུ་དེའི་ཆེད་དུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤྱི་དང་།  རང་གི་འབྱོར་བ་ལ་དཔགས་ཏེ་ཇོ་དར་ཧ་ཅང་མང་པོ་སྤར་ཏེ་རི་ཀླུང་ཀུན་ཏུ་འཛུགས་པ་སོགས་མདོར་ན་ཆོས་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱེད་སྒོ་མཐའ་དག་བོད་རིགས་འཁྲུལ་མེད་ཡིན་པ་ཙམ་མ་ཟད།  མིའི་མིང་དང་གོས་རྒྱན་དང་བྱེད་སྒོ་འགའ་ཞིག་ནི་སྔར་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་གོང་བོད་ལ་བོན་ཆོས་དར་བའི་སྐབས་མ་གཏོགས་ད་ཆ་བོད་རིགས་ཀྱི་ས་གནས་གཞན་དུ་ནུབ་སྟེ་མཐོང་དཀོན་པའི་རིགས་ཀྱང་ཡོད་པ་དང་།  ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་མོ་རོང་གི་མི་རྣམས་ཀྱི་པགས་པའི་མདོག་དང་།  གདོང་རུས་ཀྱི་དབྱིབས་ཚུན་ཆད་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་རིགས་འཁྲུལ་མེད་ཡིན་པ་ལ་ཐེ་ཚོམ་ཙམ་མི་དགོས་པ་ཡིན་ཡང་ཞིབ་འཇུག་མཁན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དགོས་པ་དང་དགོངས་གཞི་ཁྱད་པར་བ་རེ་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྙོན་དུ་མེད་པའི་བོད་རིགས་རྒྱལ་རོང་བ་རྣམས་སྐད་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ཙམ་ལ་བརྟེན་བོད་རིགས་བྱིངས་ལས་ཁ་བྲལ་བཏང་སྟེ་ཕྱི་ཚུལ་དུ་མི་རིགས་ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་གི་མིང་དངོས་སུ་འདོགས་རྩིས་ཡོད་ཀྱང་དེ་ནི་ཕྱི་ཚུལ་ཙམ་དང་གནས་སྐབས་ཙམ་ལས་རྒྱལ་མོ་རོང་གི་མི་དམངས་ཚུད་པའི་བོད་མི་ཕལ་མོ་ཆེའི་བློ་ལ་མི་འཐད་ངེས་པ་ཡིན་པས་སེམས་ཀྱི་གཏིང་ནས་ནམ་ཡང་ཁས་ལེན་ཐབས་བྲལ་བ་ཡིན།
        རྩོམ་པ་པོ་ངོ་སྤྲོད།  མཁས་དབང་དམ་པ་ཉན་ཤུལ་མཁྱེན་རབ་འོད་གསལ་ནི་མདོ་ཁམས་མི་ཉག་རབ་སྒང་གི་ཁོངས་གཏོགས་མགར་ཐར་སོག་ཟ་རག་ཤེས（སོག་རག་）ཞེས་པའི་འབྲོག་སྡེ་ཞིག་ཏུ་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་ཤིང་མོ་གླང་གི་ལོར（སྤྱི་ལོ1925）ལོར་སྐུ་འཁྲུངས།  དགུང་ལོ་ལྔ་ལ་སོན་སྐབས་ནས་ཡབ་དམ་པ་དང་།  མཁས་བཙུན་བཟང་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཅེན་པོ་རྒྱལ་ཁམས་བླ་མ་དཀོན་མཆོག་རྣམ་རྒྱལ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་མདུན་ནས་བོད་ཡིག་གི་འབྲི་ཀློག་གཉིས་ལ་བྱང་ཆུབ་པར་བསླབས་པ་དང་།  འདོན་རྟ་དབྱངས་དང་།  བཅའ་རྡུང་འབུད་དཀྲོལ།  གར་ཐིག་དབྱངས་རོལ་སོགས་ལ་སྦྱངས་པ་ལེགས་པར་མཛད།  དེ་དང་ཆབས་ཅིག་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་དང་།  སྤྱོད་འཇིག  སྡོམ་གསུམ་རྣམ་ངེས་སོགས་ཀྱི་རྩ་བ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བློར་འཛིན་མཛད་དེ་གཞུང་ཆེན་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་གནང་བའི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཚུགས།  རྗེས་སུ་རྫོགས་ཆེན་ཤྲྰི་སིང་ཧའི་བཤད་གྲྭར་ཞུགས་ནས་གཞུང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་ལ་སློང་སྦྱོང་གནང་ཞིང་མཁས་པའི་ཡང་རྩེར་སོན།  སྤྱི་ལོ1946ལོར་ལྷ་སར་ཕེབས།  བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རིན་གྱི་འགན་བཞེས་ཏེ་སྤྱི་ལོ1959ལོའི་བར་དུ་བཞུགས།  སྔ་རྗེས་སུ་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་དང་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ།  སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཡིག་སློབ་གྲྭ  དར་མདོ་དགེ་འོས་ཆེད་སྦྱོང་སློང་གྲྭ་སོགས་ཀྱིས་གདན་ཞུས་ལྟར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཁག་སློབ་ཁྲིད་ཡུན་རིང་གནང་།  དེའི་མཚུངས་སུ《བོད་རྒྱ་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ》རྩོམ་སྒྲིག་ལ་བོད་ཡིག་གི་གཙོ་འགན་བཞེས་པ་དང་།  《རྟགས་ཀྱི་འཇུག་པའི་དཀའ་འགྲེལ་གནད་ཀྱི་སྒྲོན་མེ》དང་།  《སུམ་ཅུ་བའི་རྣམ་བཤད་གཟུར་གནས་དགྱེས་པའི་གཏམ》།  《བོད་རིག་པའི་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་འགྱུར་སྐོར་མདོ་ཙམ་བཤད་པ》གསུམ་གྱིས་མཚོན་པའི་པོ་ཏི་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་།  《གཞོན་ནུའི་སྲོག་སྐྱབས་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ》དང་།  《མགར་བའི་རིགས་རྒྱུད་ལ་དཔྱད་པ》།  《གངས་ཅན་ཀུན་བཟོད་སྒེག་མོའི་བཞད་སྒྲ》སོགས་གསུང་རྩོམ་དུ་མ་མཛད།  སྤྱི་ལོ1997ལོར་སི་ཁྲོན་མི་རིགས་སློབ་གླིང་དུ་དགོངས་པ་ཆོས་དབྱིངས་སུ་འཐིམས། 

        2010ལོའི《ཁམས་པའི་འཛུམ་རིས》སྤྱིའི་དེབ་གཉིས་པ་ལས་བཤུས།