《བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་འགར་ཐོག་མར་དཔྱད་པ》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་དགག་སྒྲུབ།

《བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་འགར་ཐོག་མར་དཔྱད་པ》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་དགག་སྒྲུབ་དག་ལ་ཅུང་ཟད་དཔྱད་པ།

      དབུས་གཙང་གི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས་ཀྱིས《ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ》2006ལོའི་དེབ་དང་བོའི་སྟེང་དུ《བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་འགར་ཐོག་མར་དཔྱད་པ》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་སྤེལ་ཡོད། རྩོམ་ཡིག་དེར《སུམ་རྟགས་རྩ་བ》དང་ས་པཎ་གྱི《ཡི་གེ་སྦྱོར་བ》གཉིས་གཤིབ་བསྡུར་བྱས་ནས་སུམ་རྟགས་ས་པཎ་གྱིས་མཛད་པའི《ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ》གཞི་བྱས་ནས་ཤོང་ལོས་བརྩམས་པ་སོགས་རྙིད་པ་གྲིས་མི་ཆོད་པའི་དཔེ་ལྟར་ལུང་རིགས་ལྟར་སྣང་གིས་དཔྱད་ཁུལ་མང་དུ་བྱས་སྣང་ངོ་། ། ཁོང་གིས་དེ་ལྟ་བུའི་ལྟ་བ་བཏོན་པ་ནི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ལས་འབྱུང་འོས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ་བྱུང་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་བྱེད་འོས་པ་ཞིག་ཏུ་མ་ཟད་དེང་གསར་བཤད་དང་གསར་བ་རིག་ན་ཧེབ་ལངས་པའི་ཨ་གསར་མཁན་དག་ལ་ཆེས་བྲིན་པར་མཐོང་། གཟུར་གནས་ལ་བདེན་དོན་ལས་གསར་བཤད་མི་གཙོ་བས་ཁོ་བོས་ཆེད་དུ་ལུང་རིགས་རྣམ་དག་གིས་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོ་ཞིག་གཏང་འདོད། ཡིན་ཡང་འདིར་ཆེད་དུ་གསལ་བཤད་བྱ་དགོས་པ་ནི་འདི་ལྟ་བུའི་དགག་སྒྲུབ་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་དོན་ནི་དགག་ཡིག་གི་ཆེད་དུ་དགག་ཡིག་འབྲི་བ་མ་ཡིན་པར་བདེན་དོན་ཞིག་གསལ་བྱེད་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པས་སུས་ཀྱང་དགོས་མེད་ཀྱི་དོགས་པ་འཛིན་མི་དགོས་སོ། །
      རྩོམ་ཡིག་དེ་ཚིག་གི་ལོ་མ་ཤིན་ཏུ་སྟུག་ཚོད་ཀྱི་དོན་གྱི་འབྲས་བུ་ཞིག་མེད་ལ་དེ་ཡང་ཁོང་གི་སྔོན་དུ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་གང་མང་ཞིག་འདྲེས་པར་བྱས་ཏེ་དེས་རིགས་འགྲེས་ཀྱིས་གནད་དོན་སྐོར་ཞིག་ལྷང་ལ་འབུད་འདོད་པ་རེད་མོད། ད་ལྟ་ཁོང་ལོ་ན་རྒས་ཤིང་དཔེ་ཀློག་དང་དཔྱད་གཞི་འཚོལ་བའི་བྱ་བ་སོགས་མང་བོ་ཞིག་ཡིད་བཞིན་དུ་བསྒྲུབས་མ་ཐུབ་པས་དགག་སྒྲུབ་རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་གནད་དོན་ཐག་ཆོད་པ་ཕར་ཞོར་སྤྲང་བོ་དབྱུག་པ་རང་གི་མགོ་གཅོག་གི་ཚུལ་དུ་སོང་འདུག གང་ལྟར་ཡང་དེ་ནི་བོད་རིག་པའི་མཁས་པ་ཞིག་གི་དགོངས་བཞེད་དང་ཁོང་དགེ་སློབ་གཉིས་ཀྱིས་ཆེད་དུ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་ལྟ་བ་ལགས་ན་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ཡོད་པར་གདོན་མི་ཟ་བས་ཁོ་བོས་ཆེད་དུ་ཅུང་ཟད་དཔྱད་འདོད་པ་ཡིན།
      རྩོམ་ཡིག་འདི《སུམ་རྟགས་རྩ་བ》དང《ཡི་གེ་སྦྱོར་བ》གཉིས་ཕན་ཚུན་གཤིབ་བསྡུར་གྱི་དཔྱད་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགག་སྒྲུབ་ཅེས་པའི་ལེའུ་གཉིས་ཡོད། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགག་སྒྲུབ་དེ་སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་ལྟ་བ་འགོག་མ་ནུས་ན་གཤིབ་བསྡུར་ནི་ཞ་ཉེའི་མདུང་བཞིན་དུ་ནུས་པ་ཅི་ཡང་མེད་པར་གྱུར་འགྲོ་བས་འདིར་ཐོག་མར་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགག་སྒྲུབ་ལ་དཔྱད་ནས་གནད་དོན་ལྷང་ལ་ཕུད་རྗེས《སུམ་རྟགས་རྩ་བ》དང《ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ》གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཞིབ་ཏུ་བཤད་འདོད་པ་ཡིན།
དང་བོ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་འགར་ཐོག་མར་དཔྱད་པའི་རྩོམ་ཡིག་ལས་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགག་སྒྲུབ་ལ་དཔྱད་པ།
      ཆབ་སྤེལ་གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་དགག་སྒྲུབ་ཅེས་པའི་ལེའུ་ནང་དུ《སུམ་རྟགས་རྩ་བ》ཐོན་མིའི་མིན་པའི་དགག་སྒྲུབ་ཚན་པ་བརྒྱད་བཤད་ཡོད་ཀྱང་ཁོ་བོས་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་པས་དགག་སྒྲུབ་དེ་དག་གིས་གཞན་ལུགས་དགག་མི་ནུས་ལ་རང་ལུགས་དེ་བས་ཀྱང་སྒྲུབ་མི་ནུས་པས་རྩོད་པ་དེ་དག་ནི་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ལ་བག་མ་འཚོལ་བ་ཇི་བཞིན་གཞི་མེད་ཀྱི་ལྟག་ཆོད་འབའ་ཞིག་ལགས་པ་འདི་ལྟར།
      དང་བོ། ཁོང་གི་དགག་སྒྲུབ་དང་བོ་ལས་འདི་ལྟར་བཤད་དེ། “སུམ་ཅུ་བའི་མཆོད་བརྗོད་དུ.…….བླ་མ་ཞེས་བྱ་བའི་མིང་ཐེངས་གསུམ་ལ་བྱུང”པ་དང་ཞྭ་ལུས“བདག་ཉིད་ཀྱི་བླ་མ་ལྷ་རིག་པའི་སེང་གེ”ཞེས་དང“བྲམ་ཟེ་བྱ་བ་སྦས་ནས་གསུངས”ནའང་ཐོན་མིས་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་ལྟ་བུའི་ཕྱི་རོལ་པ་བླ་མར་བཟུང་ནས་ཕྱག་ག་ལ་འཚལ།①”ཞེས་གསུངས་འདུག དགག་སྒྲུབ་འདིས་ནི་ལི་བྱིན་ཕྱི་རོལ་པ་ཡིན་པའི་རྟགས་སུ་བྲམ་ཟེ་ཞེས་སྦྱར་བ་ལ་དགོངས་པ་འཁྲུལ་འདུག  སྤྱིར་ན་འདི་ནི་འཁྲུལ་དགོས་པའི་དཀའ་གནད་ཅིག་གཏན་ནས་མིན་ནའང་བློ་ལྡན་ཁོང་ལ་དོགས་གནས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་འདུག་པས་ཅུང་ཞིབ་ཏུ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ།
      1 བྲམ་ཟེ་ནི་རིགས་ཀྱི་མིང་ཡིན་པ་ལས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་མིན་ལ་བྲམ་ཟེའི་ཆོས་ལུགས་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མིང་ཡིན་པ་ལས་རིགས་ཀྱི་མིང་མིན་པས་བྲམ་ཟེ་ཡིན་ན་བྲམ་ཟེ་ཆོས་ལུགས་པ་ཡིན་ག་ལ་དགོས་ཏེ་བྲམ་ཟེ་ཆོས་ལུགས་དང་བྲམ་ཟེ་གཉིས་ནི་གོ་དོན་གཏན་ནས་མི་གཅིག་པའི་མིང་ཐ་དད་པ་གཉིས་ཡིན། དེ་བས་བྲམ་ཟེ་ཞེས་པའི་མིང་དང་ལྡན་པ་ཙམ་གྱིས་ཕྱི་རོལ་པ་ཡིན་པར་གཏན་ནས་གཟུང་མི་འོས་ཏེ་བྲམ་ཟེ་མིང་ལྡན་པའི་ནང་བ་ཤིན་ཏུ་མང་བ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཆོས་འབྱུང་དག་ཏུ་ཤིན་ཏུ་མང་བོ་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན། 《ཁྱད་པར་འཕགས་བསྟོད》མཛད་པའི་བྲམ་ཟེ་ཐོ་བཙུན་གྲུབ་རྗེས། 《ལྷ་ལས་ཕུལ་བྱུང》མཛད་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་བདེ་བྱེད་བདག་པོ། 《གཏན་ཚིགས་ཐིགས་པའི་རྒྱ་འགྲེལ》རྩོམ་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་ཨཙྪཊ། 《སྐད་ཅིག་འཇིག་པ་གྲུབ་པའི་རྗེས་འབྲང》རྩོམ་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་རིན་ཆེན་རྡོ་རྗེ། 《ཚིགས་སུ་བཅད་པ་བརྒྱ་བ》རྩོམ་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་མཆོག་སྲེད། 《དབྱངས་ཅན་མ་དཀར་མོའི་སྒྲུབ་ཐབས》རྩོམ་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་ཕུར་བུ། 《ཞིང་གི་དབང་ཕྱུག་མའི་མཆོད་པའི་རིམ་པ》རྩོམ་པ་བོ་བྲམ་ཟེ་རིགས་ཤིན་ཏུ་དགའ་བའི་པཎྚྀཏ་སོགས་ཆོས་འབྱུང་དག་ན་བྲམ་ཟེ་མིང་ཅན་གྱི་ནང་བ་ཤིན་ཏུ་མང་ཞིང་དྲངས་པས་མི་ལོངས་པས་ན་བྲམ་ཟེ་ཡིན་ན་ཕྱི་རོལ་པ་ཡིན་དགོས་པའི་སོམ་ཉིའི་མདུད་པ་རང་སར་འཁྲོལ་བར་གྱུར་རོ། །
      2 གལ་ཏེ་ཁོང་གི་དགོངས་པ་བཞིན་བྲམ་ཟེ་ཡིན་ན་ཕྱི་རོལ་པ་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཏུ་ཆུགས་ན་ཡང་སྒྲུབ་བྱེད་དེ་ནི་མ་ངེས་པ་འབའ་ཞིག་ཡིན་ཏེ་ཁོང་གི་སྒྲུབ་བྱེད་དེའི་ཁུངས་ནི་ནང་བའི་སྐྱབས་འགྲོ་ལ་གཏུགས་པ་ཡིན་མོད་སྐྱབས་སུ་སོང་བ་དང་ཕྱག་འཚལ་བ་གཉིས་ནི་གཏན་ནས་མི་འདྲ་ལ་ཕྱག་ནི་གུས་པ་ལས་སྐྱབས་སུ་སོང་བའི་དོན་མེད་པས་དེ་ནི་ནང་བའི་སྐྱབས་འགྲོ་དང་ཕྱག་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་གོ་བ་ཅི་ཡང་མ་ཆགས་པའི་གཏམ་ཞིག་ཏུ་མངོན་པས་ཁོང་ལྟ་བུའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ལ་མཚོན་ན་མཚང་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཡིན། ཕྱག་འཚལ་བའི་དགོས་པ་ལ་དུ་མ་ཡོད་དེ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་ཕྱག་འཚལ་བ་དང་། དྲིན་ལན་འཇལ་བའི་ཆེད་དུ་ཕྱག་འཚལ་བ། གུས་པའི་ཆེད་དུ་ཕྱག་འཚལ་བ། བཙན་དབང་གིས་ཕྱག་འཚལ་བ། དགོས་པ་ཙམ་གྱི་ཆེད་དུ་ཕྱག་འཚལ་བ་སོགས་ཡོད་པས་དང་བོ་མ་གཏོགས་ནང་བའི་སྐྱབས་འགྲོ་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པས་ཕྱི་རོལ་པ་ཡིན་པ་ཙམ་གྱིས་འཚལ་མི་ཆོག་པར་སྨོས་ན་དེ་ནི་ནང་བསྟན་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཅི་ཡང་མེད་པའི་རྟགས་ལས་གཞན་གང་ཡང་མིན། དེ་ནི་ང་ཚོའི་སུམ་འགྲེལ་སྔ་མ་དག་ལས་གསལ་བོར་བསྟན་ཡོད་དེ་མཆོད་བརྗོད་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཚངས་པ་དང་ཁྱབ་འཇུག་ལ་ཕྱག་བྱས་ཀྱང་དེ་ནི་དྲིན་ལན་གཟོ་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པས་སློབ་དཔོན་ཐོན་མིའི་སྐྱབས་འགྲོ་ལ་ཅི་ཡང་མི་གནོད་པའི་ཚུལ་རྒྱ་ཆེན་པོར་བཤད་ཡོད་པས་གྲུབ་ཟིན་སྒྲུབ་པའི་ངལ་བ་མི་བསྟེན་ནོ། །
      3 ཁོ་བོས་བཀོད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་འདི་དག་མཐོང་རྗེས་ཁོང་གིས་ད་དུང་འདི་ལྟར་གསུང་ངེས་ཏེ་བྲམ་ཟེ་ལི་བྱིན་ནི་བྲམ་ཟེ་རིགས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད་བྲམ་ཟེ་ཆོས་པ་ཞིག་ཡིན་ཟེར་ངེས་མོད། དེ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅི་ཡང་ཡོད་ངེས་པ་མིན་ཏེ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅི་ཡང་མེད་པའི་རྟོག་བཟོའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཅིག་བཀོད་པ་ནི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་ངོ་ཚ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་གིས་དོན་དངོས་གཡོལ་རྩིས་བྱེད་པ་ནི་བདེན་དོན་གྱི་ཉེས་ཅན་འབའ་ཞིག་ཡིན་ནོ། །འོ་ན་ཁྱོད་ལ་བྲམ་ཟེ་དེ་ནང་བ་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་རྡོ་རྗེ་ལྟ་བུ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དམ་ཞེ་ན་ཡོད་དེ། ཚལ་བ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེའི《དེབ་ཐེར་དམར་བོ》ལས། “རྒྱ་གར་གྱི་སློབ་དཔོན་ཀུ་ས་ར་དང་། བྲམ་ཟེ་ཤང་ཀ་ར། བལ་བོའི་སློབ་དཔོན་ཤི་ལ་མཉྫུ་དང་། ཁ་ཆེའི་སློབ་དཔོན་ཏ་ནུ་ཏ་དང་། གྷནུ་ཏ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ལི་བྱིན་དང་། ཧ་ཤང་མ་ཧ་དེ་བ་སྤྱན་དྲངས་ནས②”ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ཡིན་ཏེ་སྐབས་དེར་བོད་ལ་གདན་དྲངས་པའི་ལོ་པཎ་དེ་དག་ནི་ནང་བསྟན་སྤེལ་བའི་ཆེད་དུ་གདན་དྲངས་པ་ཡིན་ པས་ཕྱི་རོལ་པ་ཞིག་གདན་དྲངས་ན་དགོས་པ་ལས་ཉེས་དམིགས་ཆེ་བ་ནི་བྱིས་པ་དག་ལའང་བཤད་མི་དགོས་པས་སོ། །དེ་ལའང་གནད་འགའ་ཡོད་དེ་ཐོན་མི་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ནས་ཕྱིར་ཕེབས་དུས་ནང་བར་གྱུར་ཡོད་པ་དང་གཅིག  རྒྱལ་བོས་ཀྱང་ཐོན་མི་དང་འབྲེལ་ནས་ནང་བསྟན་ལ་དད་པ་བྱས་ཡོད་པ་དང་གཉིས། ཁོང་ཚོ་གདན་དྲངས་པ་ནི་ཡི་གེ་བཟོ་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ནང་བསྟན་སྤེལ་ཅིང་བཀའ་བསྟན་བསྒྱུར་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པས་སོ། །
      4 ཡང་ཁོང་གིས་དེ་དང་བསྟུན་ནས་འདི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་དེ“འདིར་དཔྱད་དོན་གཙོ་བོ་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཁན་པོའམ་སློབ་དཔོན་ལ་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ…རྡོ་རིང་དང་བྲག་བརྐོས་གནའ་ཡིག་ཁག་དང་དྲིལ་བུའི་སྦྱར་བྱང་ཁག་གསུམ་བཅས་ཀྱི་ཡི་གེར་ཞིབ་དཔྱད་བྱས་ཀྱང་། བླ་མ་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་རིགས་གཅིག་ཀྱང་རྙེད་རྒྱུ་མི་འདུག  རྡོ་བརྐོས་གནའ་ཡིག་དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་ཆོས་གཙིགས་ཀྱི་རྡོ་རིང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་མཆིས་ཏེ…ལྟར་དེ་དུས་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དང་བླ་མ་ཞེས་པའི་མཚན་དེ་ད་དུང་བྱུང་མེད་པ་གསལ་བོར་མཚོན་ཐུབ། དཔེ་མཚོན་བཀོད་པ་དེ་དག་ལས་སུམ་རྟགས་རྩ་བ་ནི་བཙན་པོའི་སྐུ་རིང་ལྟ་ཅི། ཐ་ན་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་མཇུག་ཆར་ཡང་བྱུང་མེད་པ་གསལ་བོ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ནོ…ཞེས་དང་། ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་དང་བོ་ལས་དེ་ནི་བླ་མ་རྣམས་ཀྱི་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཀྱང་དེ་ནི་ཆོས་སྟོན་པའི་བླ་མའི་གོ་དོན་རྩ་བ་ནས་མིན③”གསུངས།
      ཁོ་བོས་ཐོག་མར་སྒྲུབ་བྱེད་འདི་མཐོང་མ་ཐག་ཏུ་མ་མཐོང་བ་མེད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བཀོད་འདུག་སྙམ་ནས་ཡི་མུག་ཅིག་སྐྱེས་ཤིང་ད་དུང་ཀན་སུའུ་དཔེ་མཛོད་ཁང་སོགས་སུ་ཏུང་ཧོང་གི་གཏེར་ཡིག་ཤིན་ཏུ་མང་བོ་ཞིག་ཉར་ཚགས་བྱས་ནས་ཡོད་ཅིང་དེ་དག་ང་ཚོའི་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་དགའ་སྟོན་དུ་མ་གྱུར་པས་ཁ་ཚོན་གཅོད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་མི་འོས་སྙམ། དེ་དང་མཉམ་དུ་ཁོང་གིས་བླ་མའི་སྐད་དོད་གཉིས་ཇི་ལྟར་བསྒྱུར་བའི་ཚུལ་ལ་ཐུགས་འདང་གཏན་ནས་གནང་མེད་པ་དེའང་ཤེས་བྱུང་། སྤྱིར་ན་བླ་མ་ཞེས་པའི་གོ་དོན་ལ་གཉིས་ཡོད་དེ་གོང་མ་སྟོན་པར་བླ་མ་ཞེས་པ་ཏུང་ཧོང་གཏེར་ཡིག་སོགས་སུ་ཐེངས་མང་བོར་བྱུང་ལ་ཆོས་ཀྱི་གོ་དོན་སྟོན་པའི་བླ་མ་ཞེས་པ་དེ་ཡང་བཙན་པོའི་དུས་རབས་སུ་བྱུང་འདུག་པ་མ་ཟད་རྒྱུགས་ཆེ་བའང་འདི་ལྟར།
      1“རྒྱལ་བོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་མཛད་པའི་འབུམ་རྐྱང་བའི་འགྲེལ་བ་གནོད་འཇོམས་ལས། བླ་མའི་ལུང་གིས་བདག་ལ་ཕན་པའི་ཕྱིར། །འདི་ཡི་འགྲེལ་བ་གནོད་འཇོམས་བྱ་བར་འདོད། །④”ཅེས་བླ་མའི་ཐ་སྙད་འདི་བྱུང་འདུག
      2 ཡང་སྡེ་དགེ་བསྟན་འགྱུར་ཅོ་ལས། མཁན་པོ་དཔལ་བརྩེགས་ཀྱིས་མཛད་པ་རྫོགས་རྲཱྀ་ཞེས་པའི་གཞུང་ལས། “རྒྱལ་བོ་ཆད་པས་ཉེན་པ་དང་། བླ་མ་དང་ཕ་མ་དང་། འཕགས་པའི་ནད་པ་དག་གི་དོན་དུ⑤”ཞེས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་མང་དུ་བྱུང་ཡོད་པ་སོགས་ནི་འདྲེན་པས་མི་ལོངས་པས་ཨུ་ཚུགས་བྱེད་དགོས་པ་གཏན་ནས་མ་མཆིས།
      ཡང་ཁོང་གིས་དེ་ནི་ཆོས་ཕྱོགས་བཀས་བཅད་དང་བསྟུན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་གྱི་དེ་དུས་ཡོད་པ་གཏན་ནས་མིན་ནོ་ཟེར་ངེས་མོད་དེ་ཡང་རང་གི་སེམས་གསོ་བ་ཙམ་སྟེ་ཁོ་བོ་ལ་ད་དུང་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་འདི་བཙན་པོའི་དུས་ནས་བྱུང་བའི་རྟགས་ཡང་དག་ཅིག་ཡོད་པ་ནི་རྒྱལ་བོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱི་རིང་གི་ཡིག་ཆ་སྟེ་ཕོ་བྲང་འོན་ཅང་དོར་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཆོས་སྐད་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ། རྗེ་བློན་མོལ་ནས་རེག་ཟུག་ཏུ་མཛད་པ་སྐད་གསར་བཅད་ཀྱི་མིང་སྔོན་མ་ཐོགས་པ་དང་། གཏན་ལ་མ་ཕབ་པ་ལ་མཁས་པ་རྣམས་འཚོགས་ཏེ་མིང་དུ་བཏགས་ཤིང་གཏན་ལ་ཕབ། ལྷ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་བཀས་བཅད་དེ་མི་བཅོས་པར་བཞག་པའི་བྱེ་བྲག་རྟོགས་བྱེད་ཆེན་མོ་ལས། “བྷཀྟིགུརུཿ་བླ་མ་ལ་གུས་པའམ་སྙིང་ཉེ་བ། གུ་རུ་ཤཱུཤཱུཥབླ་མ་སྲི་ཞུ་ཆེ་བ།⑥”ཞེས་གུ་རུ་ཞེས་པ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བླ་མ་དང་། “ཨུཏྟརཿཞེས་པའི་ལྟག་ན་མེད།⑦”ཞེས་དང་དེ་བཞིན་ཨུཏྟརམནུཤྱདྷརྨཔྲལཱཿཔཞེས་པ་མི་ཆོས་བླ་མར་སྨྲ་བ⑧”ཞེས་བསྒྱུར་ཡོད་པ་བཞིན་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཆོས་ཕྱོགས་དང་ཆོས་ཕྱོགས་མ་ཡིན་པའི་ཐ་སྙད་དེ་གཉིས་ཀ་གསལ་བོར་གཏན་ལ་ཕབ་ཡོད་པས་དེ་ལས་གཞན་ཏུ་འདྲེ་ཡིད་ཆེས་ཤིང་ལྷ་ཁོ་ཐག་ཆོད་པའི་ཁུངས་ཤིག་ག་ལ་དགོས། དེ་བས་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ལས་དཔྱད་པ་དེ་ནི་མ་ངེས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་ཞིག་ཡིན་པ་ཁ་ཚོན་ཆོད་པ་མ་ཡིན་ནམ།
      ད་དུང་དགག་སྒྲུབ་འདིར་ནང་འགལ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐད་ལ་དལ་བུས་འགྱུར་ལྡོག་འགྲོ་བ་དང་བསྟུན་ནས་ལོ་ཙཱ་བ་སོགས་ཀྱི་བསྐྱར་བཅོས་ཡང་བཅོས་གནང་བའི་ཆོས་དཔེ་རིགས་ལས་ལྷད་བཅོས་ཀྱིས་མ་གོས་པའི་ཏུང་ཧོང་ས་ཕུག་ནས་ཐོན་པའི་བཙན་པོའི་དུས་རབས་ཀྱི་གནའ་ཡིག་ལས་བླ་མ་ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་དེ་ཧ་ལམ་མཐོང་རྒྱུ་མེད་གསུངས་པ་དེ་ལས་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ཆོས་དཔེ་དེ་དག་ལས་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་བའི་དཔེ་ཆ་ཡིན་ན་བཙན་པོའི་དུས་སུ་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པས་ངེས་པ་མེད་པ་ཡང་དོན་གྱིས་ཁས་བླངས་ཡོད་པས་དེ་ལྟར་ན་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་ཡོད་པའི་སུམ་རྟགས་འདི་བཙན་པོའི་དུས་སུ་བྱུང་བ་མིན་ཞེས་དགག་སྒྲུབ་བྱེད་བཞིན་པ་ནི་སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་ཞིག་ཡིན་པས་རང་གི་སྐད་གསང་མཐོན་པོར་བསྒྲགས་པ་མིན་ནམ། སུམ་རྟགས་གཏེར་མ་མིན་པས་བཀས་བཅད་ཀྱི་རིམ་པ་དེ་དག་བརྒྱུད་ཡོད་པ་ཁོ་བོ་ཅག་གིས་ཁས་ལེན་པས་སུམ་རྟགས་ཁོ་ན་ཆོས་དཔེ་དེ་དག་དང་མཚུངས་པ་མིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དགོད་དགོས་པ་ཅི་ཡིན་ནམ།  འདི་ལ་བལྟས་ན་རྩོམ་ཡིག་འདི་ནི་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་བྲིས་པ་ལས་བདེན་དོན་གྱི་ཆེད་བྲིས་པ་མིན་པའི་ཚོར་སྣང་ཡང་དབང་མེད་དུ་འབྱུང་ངོ་། །
      ཏུང་ཧོང་གཏེར་ཡིག་ལས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་མྱོང་མེད་ཟེར་བའང་མཐར་གཏུགས་ན་སྐུ་ཞབས་གང་གི་ཡོད་སར་མ་བཙལ་བར་མེད་སར་བཙལ་ནས་འོལ་ཚོད་བྱས་པ་ཙམ་སྟེ།“རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས། །འགྲོ་བའི་བླ་མ་སྟོན་པ་པོ། །⑨”ཞེས་དང་།“འཆི་མེད་དབང་བོ་ལྷའི་བླ་མ། །”ཞེས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བླ་མ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བྱུང་བའི་ཕྱིར། ཁྱབ་སྟེ། འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་བ་ལས།“འགྲོ་བ་ལ་ཆོས་སྟོན་པའི་བླ་མ⑩”ཞེས་གསལ་བོར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
      གཉིས་པ། ཁོང་གི་དགག་སྒྲུབ་གཉིས་པ་ལས“གལ་ཏེ《སུམ་རྟགས》འདི་དུས་རབས་སྤྱི་ལོ་བདུན་པའི་ནང་དུ་ཐོན་མིས་མཛད་པ་ཡིན་ན་བར་དུ་མི་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་རིང་བོད་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་ཕྱི་དར་གཉིས་ཀར་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་མཆོག་ཏུ་མཁས་པ་བརྒྱ་སྟོང་མང་བོ་ཡོད་པ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་སུམ་ཅུ་བ་དང་རྟགས་འཇུག་གཉིས་ལ་འགྲེལ་བ་རྒྱས་བསྡུས་ཅི་རིགས་མཛད་མཁན་མ་བྱུང་བ་ཅི་ལ་སྲིད་དམ…དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་སུམ་ཅུ་བའི་འགྲེལ་བ…དེ་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་བཞི་བའི་དུས་དཀྱིལ་ཡས་མས་ཙམ་དུ་མཛད…གནའ་དུས་སམ་སྔོན་གྱི་སུམ་རྟགས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་དང་འཆད་ཉན་ཡོད་ན…འདི་དང་འདི་ཡོད་ཅེས་བཀའ་དྲིན་སྐྱོང་བར་ཞུ⑴”ཞེས་གསུངས་འདུག
      སྒྲུབ་བྱེད་འདི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཁར་མ་ངེས་པ་དང་འཁྲུལ་བ་ཅན་དུ་འདུག་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཞིག་དབང་མེད་དུ་སྐྱེས་འོང་བ་མ་ཟད་ཁོང་གིས་བཀོད་པའི་དགག་པ་དེ་ནི་གཞན་ལ་དགག་པར་དུ་མ་སོང་བར་ཁོང་རང་ཉིད་ལ་གནོད་བྱེད་དུ་སོང་འདུག་པ་འདི་ལྟར།
1 ཐོན་མིས་གསུང་བའི་གསུང་རྩོམ“དང་བོ་ཡི་གེའི་རྣམ་འགྱུར་བཟོ་བརྩམས། ཀ་སྨད་སུམ་བཅུའི་བསྒྱུར་བ། སྡེབ་སྦྱོར་སྒྲིག་པའི་གཞི་མ། ཐོན་མིའི་མདོ་རྫི་སྒྲ་མདོ།⑵”སོགས《རྒྱལ་རབས་གསལ་མེར》གསལ་བར་བྱུང་བ་མ་གཏོགས་མཁས་པ་གཞན་ལ་སྒྲོས་ཙམ་ཡང་བྱུང་མི་འདུག་ཅིང་། ད་ལྟ་དཔེ་རྒྱུན་ཡོད་མེད་ཆ་མ་འཚལ་བས་ཁྱོད་ཀྱིས་མི་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་རིང་བོད་དུ་བསྟན་པ་སྔ་དར་ཕྱི་དར་གཉིས་ཀར་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་མཆོག་ཏུ་མཁས་པ་བརྒྱ་སྟོང་མང་བོ་ཡོད་པ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་སུམ་ཅུ་བ་དང་རྟགས་འཇུག་གཉིས་ལ་འགྲེལ་བ་རྒྱས་བསྡུས་ཅི་རིགས་མཛད་མཁན་མ་བྱུང་བ་ཅི་ལ་སྲིད་དམ་ཞེས་པའི་རིགས་པ་སྟབས་བདེ་བོ་དེས་འགོག་པའི་སྤོབས་པ་ཡོད་དམ། ཡང་ན་དེ་དག་མ་བྱུང་བར་ཁས་ལེན་ནམ། འདི་ལྟ་བུའི་རིགས་པ་ལས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་ན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་དངོས་མང་བོ་ཞིག་མེད་པར་ཁས་མི་ལེན་ག་མེད་ཡིན་པས་འདི་ལ་རང་སྲོག་གཅོད་པའི་རིགས་པ་ཞེས་བརྗོད་ན་ཤིན་ཏུ་འོས་པ་མ་ཡིན་ནམ།
2 ང་ཚོས་ད་ལྟ་མཐོང་ཐོས་སུ་གྱུར་པའི་སུམ་འགྲེལ་གྱི་ཐོག་མ་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་འགྲེལ་བ་ཡིན་པར་ཁ་ཚོན་གཅོད་ནུས་སམ། དཔེར་ན་དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཐོག་མ་རྔོག་ལོའི་རྣམ་ངེས་འགྲེལ་བར་བཤད་ཀྱང་བཀའ་ཡང་དག་པའི་ཚད་མར་རྒྱུས་ལོན་བྱུང་རྗེས་སྔར་གྱི་བཤད་ཚུལ་དེར་རྩ་བ་ནས་བཅོས་བསྒྱུར་བྱས་ཤིང་དེ་ནི་ ཞིབ་འཇུག་གི་འཕེལ་རིམ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ཡ་མཚན་དོན་ཅི་ཡང་མེད། ཁོ་བོས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལྟར་ན་ད་སྔ་མཐོང་བའི་བོད་ཀྱི་སུམ་རྟགས་ཀྱི་ཐོག་མ་ས་པཎ་གྱི《སུམ་རྟགས་ཀྱི་མཆན་འགྲེལ》དང《ཡི་གེའི་སྦྱོར་བ》གཉིས་ཡིན། 《ཡི་གེ་སྦྱོར་བ》ང་ཚོས་བརྩད་བྱར་གྱུར་པས་རེ་ཞིག་བསྐྱུར་ནས་ལེའུ་གཉིས་པར་བཤད་པར་བྱ་མོད《ས་པཎ་གྱི་སུམ་འགྲེལ》དེ་ས་སྐྱ་བའི་དཔེ་ཚོགས་ན་ཡོད་པས་བསྙོན་འདིང་བར་མི་ནུས་སོ། ། དམ་པ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་མ་མཐོང་བར་ཁ་ཚོན་བཅད་པ་དེ་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་གི་སྤྱོད་སྟངས་ཡིན་མིན་ལའང་ཐེ་ཚོམ་ཟའོ། །
      ཁོ་བོས་ད་དུང་བཤད་སྤོབས་པ་ཞིག་ནི་གནའ་དུས་སུ་སུམ་རྟགས་ཀྱི་འཆད་ཉན་ཅིས་ཀྱང་ཡོད་ངེས་ཏེ་དེ་མེད་ན་ས་པཎ་གྱི་ཡར་སྔོན་དུ་ཡི་གེ་འབྲི་སྟངས་དེ་འདྲ་གཅིག་གྱུར་ཞིག་གཏན་ནས་ཡོང་མི་སྲིད་པ་དེ་ནི་དེའི་སྔོན་དུ《སུམ་རྟགས》ཀྱི་འཆད་ཉན་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དག་ཡིན། གལ་ཏེ《སུམ་རྟགས》མེད་ན་དེ་ལྟར་གཅིག་གྱུར་ཞིག་ཅིའི་ཕྱིར་ཡོང་ངམ། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་དེ་ནི《སུམ་རྟགས》ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་མིན་ཏེ་ས་པཎ་གྱི་གསུང་ལས་སྔོན་གྱི་རྒན་པོའི་ཡི་གེ་མདོ་ཞེས་པ་ཡོད་གསུངས་པ་དེ་དག་ཡིན་ཟེར་ན་ཁོ་བོ་ཁྱོད་ཀྱིས་རིགས་པ་དེས་ཁྱོད་ལ་འདྲི་བར་བྱ་སྟེ་གནའ་དུས་སམ་སྔོན་དུ་དེ་འདྲའི་འཆད་ཉན་ ཡོད་ན…འདི་དང་འདི་ཡོད་ཅེས་བཀའ་དྲིན་སྐྱོང་བར་ཞུ་ཞེས་དང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་མཆོག་ཏུ་མཁས་པ་བརྒྱ་སྟོང་མང་བོ་ཡོད་པ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་ཡི་གེ་མདོ་དེར་འགྲེལ་བ་རྒྱས་བསྡུས་ཅི་རིགས་མཛད་མཁན་མ་བྱུང་བ་ཅི་ལ་སྲིད་དམ་ཞེས་དྲིས་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་སྔོ་ལོའི་རྒྱལ་མཚན་མི་འཕྱར་ག་མེད་ཡིན་ནོ། །
3 འདིར་ཁོ་བོས་དམ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཐུགས་རེ་བཞིན་སུམ་རྟགས་འཆད་ཉན་མཛད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་སྟོན་པར་བྱ་སྟེ་ཀར་ལེབས་ཞབས་དྲུང་པད་མ་རྡོ་རྗེ་ཡིས། “མངའ་བདག་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཁྲིམས་ཡིག་ཏུའང་། བྱིས་པ་བརྡ་སྤྲོད་འབྲི་ཀློག་ཡོན་ཏན་སློབ། །⑶”ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ལ་ཉིད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་གསུང་ངམ། གལ་ཏེ་སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་དག་ཏུ་སུམ་རྟགས་འཆད་ཉན་བྱས་པ་མ་མཐོང་བས་དེ་དུས་སུ་སུམ་རྟགས་མེད་ཅེས་བརྗོད་པའི་རིགས་པ་དེ་ནི་གླེན་པའི་རིགས་པ་ཡིན་ཏེ། སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་དག་ལས་མ་འཁོད་པ་ནི་འཁོད་པ་ལས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་མང་ལ་ཡིག་ཚང་དུ་འཁོད་པ་ནི་དེ་དག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ནོ། །
      ཡང་ཁོ་བོས་ཞྭ་ལུའི་སུམ་འགྲེལ་ལ་དཔྱད་དུས་དེ་ལས་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་དཔྱད་གཞི་སྐོར་ཞིག་མཐོང་འོངས་སྟེ“སག་སྟོན་གྱིས་ད་བ་ས་གསུམ་གྱི་མཐར་དམིགས་བསལ་གྱིས་འཐོབ་པའི་དཔེར་བརྗོད་དུ། ཁྲུས་གྱིས། བག་ཡོད་གྱིས། གསོལ་འདེབས་གྱིས་ཞེས་བཤད་པ་ནི་རྣམ་དབྱེ་བྱེད་པ་དང་། ཚེག་མ་ཕྱེ་བའི་གསུང་སྟེ། འདིའི་གྱིས་ཞེས་པ་ནི་ཀུ་རུ་ཞེས་པ་བག་ཡོད་བསྒྱུར་བའི་ཚིག་ཡིན་གྱི། རྣམ་དབྱེ་གསུམ་པའི་ཆ་ཤས་མིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །⑷”ཞེས་དང་། “ཡང་སུམ་པ་ལོ་ཙཱ་བས། བས་ཇ་འཕུལ་བ་དང་། ཀླུ་མེས་དབང་ཕྱུགས་གྲགས་ཀྱིས་བས་ཉ་འཕུལ་བར་བཞེད་པ་ནི་སྔོན་གྱི་མཁན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་ལས་གཞན་ཡིན་ནོ་ཞེས་པ་བློ་གསལ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སུམ་ཅུ་བའི་འགྲེལ་བར་བཀག་པ་ལྟར་རོ། །⑸”ཞེས་པ་འདི་གཉིས་ལ་བསམ་ན་སག་སྟོན་དང་སུམ་པ་ཀླུ་མེས་དབང་ཕྱུག་བཅས་ཀྱི་སུམ་ཅུ་བ་དང་རྟགས་འཇུག་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་ཡོད་པ་གསལ་བོར་བསྟན་པ་དེས་དེ་དག་གི་སྐབས་སུ་སུམ་ཅུ་བའི་འཆད་ཉན་དར་བར་མ་ཟད་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་བསྟན་བཅོས་ཀྱང་བརྩམས་འདུག་པའི་བདེན་དཔང་ཞིག་ཡིན་པས་གང་གི་འོལ་ཚོད་ཀྱི་དྲི་བ་དེ་ཞ་ཉེའི་མདུང་གིས་ཕ་བོང་ལ་བསྣུན་པ་བཞིན་དུ་མི་འགྱུར་རམ།
4 ཡང་ཉིད་ཀྱིས་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་སུམ་འགྲེལ་དེ་སྤྱི་ལོ་དུས་རབས་བཞི་བའི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་དུ་བྱུང་བར་འདོད་པ་དེ་གཞིར་བཞག་ནས་དཔྱད་ན་ཡང་ཉིད་ལ་ནང་འགལ་ལས་མེད་དེ་ས་པཎ་གྱི་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་ནི1182—1251སྟེ་རབ་བྱུང་གསུམ་པའི་ཆུ་སྟག་ལ་འཁྲུངས་ནས་རབ་བྱུང་བཞི་བའི་ལྕགས་ཕག་ལ་གཤེགས། དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་འཁྲུངས་འདས་ད་བར་དུ་གསལ་བོར་བཤད་པ་ཞིག་མ་མཐོང་ཡང་ཁོང་གི་སུམ་འགྲེལ་རབ་བྱུང་བཞི་བའི་དུས་དཀྱིལ་ཏེ་སྤྱི་ལོ1236ལ་བརྩམས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ཀྱང་ས་པཎ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཡིན་ལ་དུས་དེར་མ་མཐའ་ཡང་དབུས་པ་བློ་གསལ་དགུང་ལོ་སུམ་ཅུ་ཡིན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ཀྱང་རྗེ་འདི་ཉིད་ས་པཎ་ལས་དགུང་ལོ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱིས་གཞོན་པ་ཙམ་ཡིན།⑹འདི་ལས་དཔྱད་ན་ས་པཎ་གྱི་སྔོན་དུ《སུམ་རྟགས་རྩ་བ》མེད་ན་འདི་ནི་རྩ་བ་མེད་པའི་རྩེ་མོ་མ་ཡིན་ནམ། གལ་ཏེ་དབུས་པ་བློ་གསལ་དང་ས་པཎ་གཉིས་དུས་མཉམ་པས་དེས《ཡི་གེ་སྦྱོར་བའི 》འགྲེལ་བ་རྩོམ་མི་སྲིད་ལ་སྲིད་ཀྱང་ས་པཎ་ཞལ་བཞུགས་པའི་དུས་ཡིན་པས་ཐོན་མི་ལ་ཁ་འཕེན་ཚུལ་གཏན་ནས་མེད་དོ། །ལྷག་པར་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་སུམ་རྟགས་ལས།“གཞུང་ཁ་ཅིག་ལས་ལྷ་ཞེས་པ་ལྟར་ན་དཀོན་མཆོག་ཀྱང་ཡིན་ལ་ལྷ་ཡང་ཡིན་པས་དཀོན་མཆོག་ལྷ་ཞེས་སྦྱར་དུ་རུང་མོད་ཀྱི⑺”ཞེས་པས་དཀོན་མཆོག་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ་ཞེས་པ་ལ་དཔེ་ལ་ལར་དཀོན་མཆོག་ལྷ་ལ་ཞེས་ཡོད་པར་གསུངས་པ་དེས་སྐབས་དེར་སུམ་ཅུ་བའི་རྩ་བ་ལ་དཔེ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ལ། དཔེ་མི་འདྲ་བར་ཡོད་པ་དེས་སུམ་ཅུ་བའི་རྩ་བ་བྱུང་ནས་ལོ་མང་བོ་ཞིག་འགོར་བར་གསལ་བོར་མཚོན་པ་ཡིན། དེ་ལས་ཀྱང་ཆེས་གསལ་བ་ཞིག་ནི་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་སུམ་རྟགས་ལས། “གཞན་ཡང་སུམ་ཅུ་བ་དང་རྟགས་འཇུག་ཕན་ཚུན་བསྲེས་པ་དང་། སྟོད་སྨད་འཆོལ་བར་བྲིས་པ་དང་། སུམ་རྟགས་ཅེས་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པ་རྣམས། ཁ་ཅིག་སུམ་རྟགས་གཉིས་བསྲེས་ནས། མིང་ཚིག་ཡི་གེ་དགོས་འབྲེལ་དང་། །འཇུག་ཚུལ་བསྟེན་ཚུལ་བསྟན་བྱ་བདུན། །ཞེས་པ་ལགས་པ་བར་སྐབས་སུ་བསྟན་ཏེ་ཡི་གེ་སྦྱོར་བའི་མིང་བཏགས་པའི་བསྟན་བཅོས་གུད་དུ་བྱས་པ་རྣམས་གཞུང་འདིས་གསལ་བ་ཡིན་ནོ། །⑻ ”ཞེས་པས་སྐབས་དེར་སུམ་རྟགས་བསྲེས་པ་གཅིག་དང་། སྟོད་སྨད་འཆོལ་བར་བྲིས་པ་གཅིག  སུམ་རྟགས་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པ་གཅིག  ད་དུང་ས་པཎ་གྱི་སུམ་རྟགས་གཅིག་ཏུ་བསྲེས་པའི་ཡི་གེ་སྦྱོར་བ་བཅས་མི་འདྲ་བ་བཞི་ཙམ་ཡོད་པ་དག་སུམ་རྟགས་ཀྱི་རྩ་བ་དང་མི་མཐུན་པ་བཞི་ཡོད་ལ། དེ་ལས་ཆེད་དུ་ས་པཎ་གྱི་ཡི་གེ་སྦྱོར་བའི་ཚིག་དྲངས་ནས་དགག་པ་གནང་བ་དེས་གསལ་བོར་ཤེས་པ་ནི་སུམ་རྟགས་ཀྱི་རྩ་བ་ས་པཎ་གྱི་ཡི་གེ་སྦྱོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པའི་རྟགས་ཡང་དག་གོ །
      དེ་དང་བསྟུན་ནས་ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་འདི་ལྟར་གསུངས་ཡོད་དེ“ས་སྐྱ་པཎ་ཊི་ཏ་ལྟ་བུའི་དམིགས་བསལ་གྱི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་གིས་འཚོལ་ཞིབ་དང་དཔྱད་པ་གཟབ་ནན་མཛད་དེ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་གཞུང་ཆ་ཚང་ཙམ（ཡི་གེ་སྦྱོར་བ）རྨང་གཞི་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་མཛད་ཅིང་། དེ་རྗེས་རིག་གནས་ལ་མཁྱེན་པ་མཆོག་ཏུ་ཡངས་པའི（ཤོང་སྟོན་ལོ་ཙཱ་བ་ལྟ་བུའི）མི་སྣ་ཞིག་གིས་སྔར་ཡོད་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་དེ་རྩ་བར་བཟུང་ཐོག་དབྱེ་ཞིབ་དང་ལེགས་ཆ་གསབ་སྣོན་སོགས་བརྒྱུད་དུས་རབས་བཅུ་གསུམ་པའི་མཇུག་ཙམ་ལ་བརྩམ་པ་ཡིན⑼”ཟེར་མོད། དེ་ནི་ཆེས་ཤིན་ཏུ་མ་དགོངས་པ་ཆེན་པོ་སྟེ་ཤོང་སྟོན་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་སྤྱི་ལོ1240ལོར་འཁྲུངས་པ་ཡིན་པས་ཁོང་མ་འཁྲུངས་པའི་སྔོན་ཏེ་སྤྱི་ལོ1236ཡས་མས་སུ་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས《སུམ་རྟགས》འགྲེལ་བ་བརྩམས་ཟིན་པས་ད་མང་བོ་བརྗོད་དོན་ཡེ་ནས་མི་འདུག་ལ་འདི་ལ་བལྟས་ན་ས་པཎ་གྱི་སྐབས་སུ་སུམ་རྟགས་བཞུགས་ཡོད་པ་ཆེས་གསལ་བོ་ཡིན་པས་གལ་ཏེ་སུམ་རྟགས་རྩོམ་མཁན་དེ་དུས་ཤོང་སྟོན་ད་དུང་འཁྲུངས་མེད་པས་དེ་ཡི་སྐྱེ་བ་སྔ་མས་ས་པཎ་གྱི་སྐྱེ་བ་སྔ་མས《ཡི་གེ་སྦྱོར་བ》ཞིག་བརྩམས་པ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་དང་ལེགས་ཆ་གསབ་སྣོན་བྱས་ན་མ་གཏོགས་གཏན་ནས་འབྱུང་ཐབས་མེད་དོ། །
       འདི་ནི་དངོས་ནས་ཁོང་གི་རྒྱ་ཡི་གཏམ་དཔེ་དྲངས་པ་ལྟར་འདི་ན་དངུལ་སྲང་བརྒྱ་ཐམ་པ་སྦས་མེད་ཅེས་བཀོད་པ་དང་མཐུན་པ་མ་ཡིན་ནམ། འདི་ལྟར་ཁོང་གིས་དོགས་གཞི་ཐམས་ཅད་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱི་སུམ་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་ལྡོག་ཐུབ་པ་མ་ཡིན་ནམ།
      ལྷག་པར་ཁོང་གི་དགག་སྒྲུབ་གསུམ་པ་ལས།“ཞྭ་ལུའི་སུམ་འགྲེལ་ལས་གང་ཡང་མཁས་པའི་ཁ་རྒྱན་དུ། བོད་ཀྱི་དབང་དུ་མཛད་དེ། དབྱངས་རྣམས་ནི་ལྔ་འོ། །གསལ་བྱེད་ནི་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའོ། །ཞེས་འབྱུང་བ་ནི་གཞུང་འདི་དང་དངོས་སུ་འགལ་བ་ཁོ་ནར་ཟད་དོ། །⑽”ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ནི་སུམ་རྟགས་ས་པཎ་གྱི་མིན་པའི་རྟགས་ཡིན་ཏེ་དབྱངས་ལྔར་བཞེད་པ་དག་ནི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཤན་ཆེས་ཞུགས་པས་ཡིན་ལ་ས་པཎ་གྱི་གཞུང་མང་བོར་དབྱངས་ལྔར་བཞེད་ཡོད་པས་སོ། །
      དེ་ལྟར་ན་སུམ་འགྲེལ་ཐོག་མ་ཞྭ་ལུའི་སུམ་འགྲེལ་ཡིན་དགོས་མོད་ཞྭ་ལུ་ལོ་ཆེན1441ལོར་འཁྲུངས་ཤིང1547ལོར་འདས་པས་ན་ཁོང་འཁྲུངས་པའི་སྔ་རོལ་གྱི་ལོ405ཡས་མས་སུ་སུམ་རྟགས་ཀྱི་རྩ་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས་སུམ་འགྲེལ་ཡང་བརྩམས་འདུག་པས་ཉིད་ཀྱི་གསུངས་པ་དག་ནི་འགལ་འཁྲུལ་གྱི་འཁོར་ལོ་དབང་མེད་དུ་འཁོར་བ་འབའ་ཞིག་གོ། དེ་ཡང་གསལ་བོར་བཤད་ན་ཉིད་ཀྱི་དགག་སྒྲུབ་གསུམ་པ་དང་དགག་སྒྲུབ་དྲུག་པའི་གནད་འགག་སྟེ་སུམ་རྟགས་རྩ་བ་དེ་ཤོང་སྟོན་ལོ་ཙཱ་བས་རྩོམ་སྒྲིག་མཛད་པ་ཡིན་ཚེ་ཤོང་སྟོན་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བརྩམས་ཞེས་བཀོད་ན། སྐབས་དེའི་གྲུབ་མཐའ་གཞན་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་འདི་དང་དེ་ཞེས་རྩོད་རྙོག་སློང་སྲིད་པ་མ་ཟད། རིས་སུ་མ་ཆད་པའི་སྐྱེ་བོ་མང་བོས་སུམ་རྟགས་ལ་སློབ་གཉེར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་པའི་འགྲོ་ཕན་རྒྱ་ཆེ་རྒྱུན་བསྲིངས་འདི་ལྟ་བུ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་གོ་བས་ཆོས་གསལ་ཡིན། ཞེས་བཤད་པ་ནི་དངོས་གནས་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་ལ་ཅོད་པན་འདོགས་པ་ཡིན་སྲིད། འདི་ནི་ཨ་མདོའི་ཁ་དཔེར་རང་མགོ་རང་གིས་གཡོགས་ཏེ་དགའ་ཀྲོག་ཀྲོག་དང་། རང་སེམས་རང་གིས་གསོས་ཏེ་ཏོབ་ཀྱི་ལི་ཞེས་པའི་དཔེ་ལས་མ་འདས་ཏེ་ཞྭ་ལུའི་སུམ་འགྲེལ་ལས། “འདིར་མཁས་པའི་དབང་བོ་དབུས་པ་བློ་གསལ་གྱིས་བཤད་པ་ལས། ཁ་ཆུ་ཆེ། ཕུ་ཆུ་ཆེ། ཁོ་ཚཱ་ཞེས་སོགས་མཁན་པོ་འདིའི་གཞུང་དང་མི་མཐུན་པར་སྣང་བས་དཔྱད་པར་བྱ་ཞེས་གསུངས་ཀྱང་འདིར་འགྲེལ་བའི་དོན་ཚེགས་བར་གཅིག་པ་ལ་དང་། མིང་གཞི་གང་ཡང་རུང་བ་ལ་རྗེས་འཇུག་བཅུ་བོ་གང་ཡང་རུང་ཞུགས་པར་བཞེད་པ་འོག་ནས་འབྱུང་བ་ཉིད་ཀྱིས་བརྟག་མི་དགོས་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །⑾”ཞེས་དང“འདིར་ཨ་ཡིག་མ་བསྡུས་པ་ལ་ལོ་ཙཱ་བ་ནམ་མཁའ་བཟང་བོས་ཨ་ཡིག་རྟགས་མེད་པའོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །⑿” ཞེས་པ་ལས་ཞྭ་ལུ་ལོ་ཙཱ་བས་སུམ་འགྲེལ་གྱི་ཐོག་མ་རང་གི་སུམ་འགྲེལ་མ་ཡིན་པར་གསུངས་ཤིང་སག་སྟོན་དང་སུམ་པ་ལོ་ཙཱ་བ། ཀླུ་མེས་དབང་ཕྱུག་གྲགས་ཀྱི་སྒྲོས་ཞྭ་ལུའི་གསུང་ལས་ཐོན་པ་གོང་དུ་གླེང་ཟིན་ལ་དེར་མ་ཟད་སྣར་ཐང་སཾགྷཤྲཱིས（རབ་བྱུང་བདུན་པའི་ནང་བྱུང་། དུས་རབས་བཅུ་བཞི་བ）གིས་མཛད་པའི《འགྲེལ་བ་ཟ་མ་ཏོག》གོ་བོ་རབ་འབྱམས་བསོད་ནམས་སེང་གེས（1429—1489）མཛད་པའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་བ། དགེ་ཡེ་བ་ཚུལ་ཁྲིམས་སེང་གེས་མཛད་པའི《སུམ་རྟགས་འགྲེལ་བ་ཉི་མའི་འོད་ཟེར》པཎ་ ཆེན་ཤཱཀྱ་མཆོག་ལྡན་གྱིས་མཛད་པའི་སུམ་རྟགས་འགྲེལ་བ་སོགས་ཕལ་ཆེར་ཞྭ་ལུའི་སུམ་འགྲེལ་མ་བརྩམས་གོང་དུ་བྱུང་ཟིན་པས་ན་ཤོང་སྟོན་གྱིས་བརྩམས་ཏེ་ཞྭ་ལུས་དེ་ལ་འགྲེལ་བ་བརྩམས་ཏེ་ཐོན་མིར་ཁ་འཕེན་ཐབས་ཡོད་མེད་ལོ་ཚིགས་ལ་བསམ་པ་ཙམ་གྱིས་ཤེས་པར་འགྱུར་བས་མང་བོ་བརྗོད་ག་ལ་དགོས།