བོད་ཀྱི་དཔར་ཁང་གྲགས་ཅན་སྤྱི་བཤད།

སྡེ་དགེའི་དཔར་ཁང་།

　　སྡེ་དགེའི་དཔར་ཁང།
　　སྡེ་དགེའི་དཔར་ཁང་ནི་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་རབས་བཅུ་གཉིས་པ་ཆོས་རྒྱལ་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་གིས་སྤྱི་ལོ1729ལོར་བཞེངས་པ་དང་།   སྡེ་དགེ་དགོན་ཆེན་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་དང་བོད་ཀྱི་དཔར་ཁང་ཆེན་མོ་གསུམ་གྱི་གྲས་སུ་གཏོགས།
　　སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོ་རིམ་བྱོན་དང་མཁས་བའི་དབང་པོ་དུ་མས་ཐུགས་ཁུར་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་དཔར་ཁང་དེ་རིམ་བཞིན་དར་རྒྱས་སུ་སོང་ཞིང་།     རྒྱལ་པོ་རིམ་བྱོན་གྱིས་གཙོ་སྐྱོང་དང་ཁ་གསབ་དང་སྲུང་སྐྱོང་བཅས་བྱས་མཐར་ད་ལྟའི་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་ཞིང་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་རྣམ་པ་འདི་ཆགས་པ་ཡིན།    དཔར་ཁང་གི་མཐོ་ལ་རྨིད18ཡོད་པ་དང།    རྒྱ་ཁྱོན་ལ་རྨིད་གྲུ་བཞི3880ཡོད།    དཔར་ཁང་ལ་ལོ་རྒྱུས་སུ་དཔར་ཤིང་ཁྲི30ལྷག་ཡོད་ཅིང་།   ཉེ་རབས་གཏོར་སྐྱོན་ཕོག་སྟེ་ད་ལྟ་དཔར་ཤིང་ཁྲི21.7ལྷག་ཡོད་དེ།   བོད་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་ཤིང་བརྐོས་་དཔར་ཤིང་ཆེས་མང་ཤོས་ཡིན།    དཔར་ཁང་དུ་ཤིང་དཔར་ཉར་ཚགས་ཁང་དང་ཤོག་བུ་ཉར་ཚགས་ཁང་།   དཔེ་ཆ་སྐེམ་ས།   དཔར་ཤིང་བཀྲུ་ས།   ལྷ་ཁང་།   འདུ་ཁང་སོགས་ཡོད།    སྡེ་དགེའི་དཔར་ཁང་བཞེངས་ནས་ལོ་ངོ260ལྷག་གི་རིང་དུ་དཔེ་ཆ་སྡེ་དགེའི་དཔར་མ་དག་བོད་ཡུལ་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པ་མ་ཟད།   རྒྱ་དང་སོག་པོ་ཐ་ན་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡང་ཁྱབ།   དཔར་ཁང་འདི་ཉིད་ལག་རྩལ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་དཔར་ལེགས་པ།    ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སོགས་ཁྱད་ཆོས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་དུ་སྙན་གྲགས་ཤིན་ཏུ་ཆེ།   1996ལོར་ཀྲུང་ཧ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རིག་དངོས་གཙོ་གནད་སྲུང་སྐྱོང་ལས་ཁུངས་སུ་གཏན་འཁེལ་བྱས། 
　　བླ་བྲང་གི་དཔར་ཁང་།
　　བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིན་ནི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་ཁུལ་བསང་ཆུ་རྫོང་དུ་ཆགས་ཤིང་།ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོས་སྤྱི་ལོ1709ལོ་སྟེ་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་པའི་ས་གླང་ལོར་ཕྱག་བཏབ་པ་དང་། ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ངོ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ལྡན། བླ་བྲང་དགོན་པ་ནི་དགོན་སྡེ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་ཟད་ཤེས་བྱ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་སའི་སློབ་གྲ་སྣ་འཛོམས་ཅན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ལ།  མདོ་སྨད་ཀྱི་རིག་གནས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལྟེ་གནས་ཀྱང་ཡིན། 
　　བླ་བྲང་དགོན་པའི་དཔར་ཁང་ནི་སྤྱི་ལོ1761ལོར་ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་དཀོན་མཆོག་འཇིགས་མེད་དབང་པོས་བཞེངས་པ་ཡིན།  དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་དཔར་ཁང་ གི་གཞི་ཁྱོན་ཅུང་ཆེན་པོར་ཆགས་པ་དང་། དཔར་བརྐོ་དང་པར་སྐྲུན་གྱི་ལས་རིགས་ཆ་ཚང་ཡང་ཆགས།  འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱིས་དཔར་བརྐོའི་ལས་ཀ་རྩ་འཛུགས་བྱས་ཏེ།   1958ལོའི་བར་དུ་དཔར་ཤིང་ཁྲི7ལྷག་ཡོད་པ་དང་།དེར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་མོའི་གསུང་རྩོམ་དང་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་སློབ་མའི་གསུང་རྩོམ་གྱི་དཔར་ཤིང་ཁྲི2ཙམ་ཡོད།ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་དང་པོའི་གསུང་རྩོམ་་དཔར་ཤིང6000ལྷག་དང་། ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པའི་གསུམ་གསུམ་རྩོམ་གྱི་དཔར་ཤིང300། སྐུ་ཕྲེང་བཞི་པའི་གསུམ་རྩོམ་གྱི་དཔར་ཤིང1700ལྷག།  བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིམ་གྱི་མཁས་པ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་གསུམ་རྩོམ་དང་དཔེ་རིགས་གཞན་དག་སོགས་ཁྱོན་དཔར་ཤིང་ཁྲི3ལྷག་ཡོད། 

སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་དཔར་ཁང་།

　　སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་དཔར་ཁང་།
　　སྐུ་འབུམ་དགོན་པ་ནི་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཙོང་ཆུ་རྫོང་དུ་ཆགས་ཤིང་སྤྱི་ལོ1379ལོར་ཏྰ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོའི་ཞལ་བཀོད་ལྟར་ཆོས་རྫེ་འོད་ཟེར་རྒྱ་མཚོས་ཕྱག་བཏབ། ཕྱིས་རིམ་གྱིས་རྒྱ་བསྐྱེད་ནས་བར་སྐབས་གྲ་ཚང་བཞིར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཤིང་།   མིང་ཆ་ཚང་ལ་སྐུ་འབུམ་བྱམས་པ་གླིང་ཞེས་འབོད།  སྐུ་འབུམ་དགོན་པ་ནི་རྫེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་སྐུ་འཁྲུངས་ཡུལ་ཡིན།    སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་དཔར་ཁང་ནི་ཡེ་ཤེས་ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་སྤྱི་ལོ1827ལོར་བཞེངས།  དེའི་རྫེས་སུ་མུ་མཐུད་དུ་རྒྱ་བསྐྱེད་དང་འཕེལ་རྒྱས་སོང་ནས་དཔར་བརྐོ་ཁང་དང་དཔར་ཁང་།  དཔར་ཤིང་ཁང་།   ཤོག་ཉར་ཁང་།དཔར་ཤིང་བཀྲུ་ས།དཔེ་ཁང་བཅས་ཀྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆགས།སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་དཔར་ཤིང་ནི་མཁྲེག་ཅིང་ཞིབ་པའི་ཤིང་སྟག་པར་ལས་སྣོན་བྱས་ཏེ་བྱུང་པ་དང་དཔར་ཤིང་གི་དབྱིབས་ཡུལ་གཞན་དག་དང་འདྲ།