དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི《ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང》ཞེས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་དཀྲོལ་ཀློག་ཅུང་ཟད་བྱས་པ།

　　རྒན་བདུད་ལྷ་རྒྱལ་མཆོག་གིས་ཀྱང་། དེ་ནི་བསམ་བློ་གསར་རྙིང་བར་གྱི་གདམ་གསེས་ཞིག་རེད་ལ། མཐར་གཏུགས་ནས་བཤད་ན་འཇིག་རྟེན་མི་ཆོས་དང་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རྒྱས་བར་གྱི་འགལ་བ་ཞིག་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་དེ་ཡང་གནས་ལུགས་རྫོགས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད་སྙམ། ཡིན་ཀྱང་། རྩོམ་པ་པོས་ཕ་མའི་དྲིན་ལན་འཇལ་མ་ཐུབ་པར་འགྱོད་གདུང་གི་ཁྲོད་ན་གནས་པའི་མི་བུ་ཞིག་གི་སྣང་བརྙན་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ནས་ང་ཚོར་ཕ་མའི་དྲིན་ལན་འཇལ་དགོས་པ་བསྟན་པས། རྩོམ་པ་པོས་བསམ་བློ་ གསར་བའི་རྒྱབ་ནས་མ་ལངས་པ་རེད། གཞན་ཡང་། ང་ཚོས་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བལྟས་ན། ཨ་ཁུ་དབང་ལྡན་གྱིས་ཕའི་ དྲིན་ལན་གཏན་ནས་མ་འཇལ་བ་ཞིག་ཀྱང་མ་ཡིན་པར་དྲིན་ལན་ངེས་ཅན་ཞིག་འཇལ་ཡོད་དེ། ཕ་ཤུལ་བུ་ཡིས་འཛིན་ནས་ཕ་ལྷ་བཟོ་བ་ལ་བུ་ཡང་ལྷ་བཟོ་བ་ཞིག་ཆགས་པ་བྱས་ཡོད་ལ། དེ་བཞིན་བཀའ་དྲིན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ བ་ནི་བཀའ་བཞིན་སྒྲུབ་པ་ཡིན་པར་གསུངས་པས། ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བས་ཀྱང་ཕ་ཡི་བཀའ་བཞིན་ལྷ་བཟོའི་ལག་ཤེས་ལ་སྦྱངས་ བརྩོན་བྱས་ནས་ཚང་མ་ཧང་སངས་པའི་ལྷ་བཟོ་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཐུབ་པ་བྱས་ལ། ཕས་ཀྱང་གྲོང་སྡེའི་ནང་གི་ལྷ་བཟོ་བ་རྒན་ པ་འགའ་སྤྱན་དྲངས་ནས་བྲིས་སྟོན་ལེགས་པོ་བྱས་པ་དང་། ཀུན་གྱིས་ཕ་ལས་བུ་འཁྱོངས་འདུག་ཅེས་བསྟོད་པའི་ཡུལ་དུ་ གྱུར་བ་སོགས་ནས་ཕའི་དྲིན་ལན་སེམས་སུ་བཅངས་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་ནུས་སོ། །
　　ཡང་གཅིག་བཤད་ན། བདག་གིས་སྣང་ངོར་ཕས་བུ་ལ་བཅངས་པའི་ཤ་དང་རུས་པ་ལྟ་བུའི་བརྩེ་དུང་དེ་བུ་ཡིས་ངོས་ནས་བརྗོད་ན་འགྱོད་གདུང་བྱ་ཡུལ་གྱི་རྒྱུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག་སྙམ། རྒྱུ་མཚན་ནི་གལ་ཏེ་ཕས་དེ་ལྟ་བུའི་སྒོ་ནས་བུ་དེ་བྱམས་ཀྱིས་བསྐྱངས་མེད་ན། བུ་དེ་འགྱོད་གདུང་གི་ཀློང་དུ་ཚུད་དགོས་མེད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཕས་བུ་ལ་བྱམས་བརྩེ་ཆེ་དྲགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས། ད་གཟོད་བུའི་སྣང་ངོར་ཕ་ནི་ཧ་ཅང་གི་དྲིན་ཅན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཚོར་བ་སྐྱེས་ནས། རང་ཉིད་ལ་དེ་འདྲའི་ཤ་ཚ་ཞིང་སྙིང་ཉེ་བའི་ཕ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་དེའི་དྲིན་ལན་འཇལ་མ་ཐུབ་རྐྱེན་ད་གཟོད་བུའི་སེམས་ལ་འགྱོད་གདུང་གི་སྣང་བ་དེ་ཤུགས་དྲག་ཏུ་སྐྱེས་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེས་ན་བརྩེ་དུང་དེ་ནི་གཅིག་ནས་ཕས་བུ་ལ་བཅངས་པའི་ལྷད་མེད་པའི་བརྩེ་དུང་དམ་པ་ཞིག་རེད་ལ།གཉིས་ནས་བུ་དེ་འགྱོད་གདུང་གི་ཀློང་དུ་ཚུད་པར་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་གནད་ཀྱང་ཡིན་པར་འདོད།
　　(2) ཁ་བྱང་གི་ངོས་ནས་བཤད་ན།  རྩོམ་འདིར་བརྩེ་དུང་ཁག་འགའ་ཤས་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་ནུས་ཏེ།བརྩམས་སྒྲུང་དེར་གཅིག་ནས་ཕ་བུའི་བར་གྱི་བརྩེ་དུང་དང་། གཉིས་ནས་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བའི་ཕ་མ་གཉིས་བར་གྱི་བརྩེ་དུང་།དེ་བཞིན་“ང”དང་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བའི་བར་གྱི་གྲོགས་པོའི་བརྩེ་དུང་བཀོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་། དེ་དག་ལས་ཞིབ་ཚགས་ངང་རྒྱས་འབྲི་བྱས་ཡོད་པ་ནི་ཕ་བུའི་བར་གྱི་བརྩེ་དུང་དེ་རེད་ལ། རྩོམ་པ་པོས་ཀྱང་དངོས་སུ་བསྟན་བྱའང་ཕ་བུའི་བར་གྱི་ཤ་དང་རུས་པ་ལྟ་བུའི་བརྩེ་དུང་དེ་ཡིན་པ་ང་ཚོས་རྟོགས་ནུས།  འོན་ཀྱང་བདག་གིས་སྣང་ངོར་ཁ་བྱང་དེ་ཙམ་གྱིས་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་འདོད་དེ།རྩོམ་དེའི་ནང་མ་གཞི་ཤ་དང་རུས་པ་ལྟ་བུའི་བརྩེ་དུང་ཞིག་ཞིབ་ཚགས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ངང་བྲིས་འདུག་ཀྱང་། རྩོམ་པ་པོས་བསྟན་བྱའི་ནང་དོན་དངོས་དེ་བརྩེ་དུང་དེ་མ་ཡིན་ལ། ཕ་ཡི་བུ་ལ་བཅངས་པའི་བརྩེ་དུང་དེ་དེ་ལྟ་བུའི་རླབས་ཆེན་ཡིན་པ་གསལ་བསྟན་བྱ་རྒྱུ་དེ་མིན་པར་བརྩེ་དུང་དེ་ཞིབ་འབྲི་བརྒྱུད་བུས་ཕ་བཟང་པོ་དེའི་བཀའ་དྲིན་གསོལ་མ་ཐུབ་པས་འགྱོད་གདུང་གི་མནར་བའི་མི་སྣ་ཞིག་གི་སྣང་བརྙན་ནམ་མི་བུ་ཞིག་གི་ནང་སེམས་འཇིག་རྟེན་དེ་བཞེངས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད་ལ། བརྩེ་དུང་དེ་བརྒྱུད་ནས་བརྩེ་དུང་དེ་ལ་དྲིན་ལན་འཇལ་དགོས་པ་བསྟན་རྒྱུ་དེ་རེད།
　　《ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང》ཞེས་པའི་ཁ་བྱང་དེས་ང་ཚོའི་སྣང་ངོར་ཤ་དང་རུས་པའི་བརྩེ་དུང་བླ་ན་མེད་པ་ཞིག་བསྟན་རྒྱུ་རེད་སྙམ་པ་ལས། འགྱོད་གདུང་ཀློང་གི་མི་ཞིག་བསྟན་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཆེས་ཆེར་མངོན་མེད་ཅིང་། ཁ་བྱང་དེས་རྩོམ་གྱི་བྱེ་བྲག་པའི་ནང་དོན་གསལ་སྟོན་བྱ་བར་རམ་འདེགས་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་པ་ལས། རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་པར་འདོད་པའི་བསམ་བློའི་ནང་དོན་དངོས་དེ་འབུར་དུ་ཐོན་པར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་མེད་པར་སྙམ་ལ། བུ་དེ་འགྱོད་གདུང་གི་ཀློང་དུ་ཚུད་དགོས་དོན་ཡང་བརྩེ་དུང་དེ་ལ་དྲིན་ལན་འཇལ་མ་ཐུབ་པས་ལན་པ་ཡིན་ཞིང་། མཐར་གཏུགས་ནས་བཤད་ན། བརྩེ་དུང་དེས་ལན་པ་ཡིན་པས། བརྩེ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་ཟབ་ན་བུ་དེའི་སྡུག་བསྔལ་ངམ་འགྱོད་གདུང་དེ་བས་ཆེ་བ་རེད། དེས་ན་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བ་དེ་ནི་བརྩེ་དུང་གི་ལྕགས་ཀྱུས་ཟིན་པའི་ཉ་མོ་ལྟ་བུར་གྱུར་བ་ཡིན་པས། བདག་གི་ལྟ་ཚུལ་ཡིན་ན། རྩོམ་དེའི་ཁ་བྱང་ལ《བརྩེ་དུང་གི་ལྕགས་ཀྱུས་ཟིན་པའི་ཉ་མོ》ལྟ་བུ་བཀོད་ན་དེ་བས་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་སྙིང་འབུར་དུ་ཐོན་པར་ནུས་པ་ཅུང་ཆེ་སྙམ། རྒྱུམཚན་ནི་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བ་ཡིན་ནའང་འདྲ། ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བའི་ཕ་ཡིན་ནའང་འདྲ། ཡང་ན་“ང”ཡིན་ནའང་འདྲ། བརྩེ་དུང་གི་དབང་གིས་འགྱོད་གདུང་གི་འདམ་རྫབ་ནང་ལྷུངས་ཡོད་པས་རེད།
　　(3)ཡུལ་ལྗོངས་ཞིབ་འབྲིའི་ངོས་ནས་བཤད་ན། “ཁོར་ཡུག་དང་ཡུལ་ལྗོངས་རིས་སུ་ཐོན་པར་འབྲི་བ་ནང་སེམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་རང་བཞིན་དུ་སྦྱོར་མཁས་པར་བྱེད་དགོས། གལ་སྲིད་ཡུལ་ལྗོངས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་ཕྱི་དངོས་པོའི་རྣམ་པ་ངོ་སྤྲོད་ཙམ་དུ་བྲིས་པ་ལས་མི་སྣའི་ནང་སེམས་ཀྱི་འགྱུར་བའི་ཚུལ་དུ་མངོན་པར་སྦྱོར་མ་ཐུབ་ན་ས་ཁྲའི་རི་མོ་བཞིན་གསལ་ཁ་ཡོད་ལ་སྙིང་པོ་དང་སྲོག་གིས་མ་བཟུང་བའི་རྒྱན་རིས་ལྟ་བུར་འགྱུར་ཉེན་ཆེའོ”⑧ཞེས་སྤྱིར་ཡུལ་ལྗོངས་བྲིས་ན་ཁོར་ཡུག་གིས་མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་མཚོན་པ་ལ་རམ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་དགོས་མོད།  བརྩམས་སྒྲུང་འདིའི་ནང་རྩོམ་པ་པོས་ཁོར་ཡུག་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ངང་ཞིབ་འབྲི་གནང་འདུག་ཀྱང་། ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲི་མཛད་པའི་དམིགས་ཡུལ་གསལ་པོ་མེད་པ་སྟེ།ཁོར་ཡུག་ཞིབ་འབྲིས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དང་གཤིས་ཀ་གསལ་སྟོན་བྱ་རྒྱུར་རམ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་མེད། དཔེར་ན།“ང་གཞུང་ལམ་གཡས་ཟུར་གྱི……ཕྱོགས་མཚམས་ཀུན་ཏུ་གསེར་འོད་ཆེམ་ཆེམ་འཕྲོ་བའི་གྲོ་ཞིང་གིས་ཁེངས་ཤིང……གྲོང་ཚོ་ཆེ་ཆུང་མང་པོ་པ་ཊའི་རི་མོ་ལྟར་མཛེས་ཤིང་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་། ལྷུང་ལྷུང་དལ་གྱིས་འབབ་པའི་དགུ་ཆུའི་འགྲམ་གཉིས་སུ་ཡ་གལ་དངམ་གལ། ལྕང་མ་དང་གླང་མ་་་་སོགས་ཀྱིས་ཁེངས་འདུག  ནམ་མཁའ་དྭངས་ཤིང་གསལ་བས……གསེར་མོ་ལྗོངས་ནི་གསེར་གྱི་གླིང་ཕྲན་ཞིག་དང་འདྲ”⑨ཞེས་པ་སོགས་ཡུལ་ལྗོངས་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་དེས་འགྱོད་གདུང་གིས་མནར་བའི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་ཞིག་མངོན་པར་བྱ་རྒྱུར་རམ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་མིན་འདུག་སྙམ།
　　(4)དེ་མིན་གྱི་མི་འདང་སའི་གནས་འགའ་གླེང་ན། རྐང་བ་གྱོལ་པོ་དང་སྟོད་གུར་གྱི་མི་བུ་དེ་བྲིས་པ་བརྒྱུད་དེ་ནས་ཁེར་ཧྲེང་གི་ཉམས་ཤིག་ཐོན་འདུག་པ་དེ་ལེགས་པའི་ཆ་རུ་ངེས་མོད།རྩོམ་གྱི་ནང་མི་བུའི་ནང་སེམས་འགྱོད་གདུང་གི་ཁེངས་པ་ཞིག་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་ཀྱང་ཕྱི་ཡི་རྣམ་པ་འགའ་ཤས་སྐྱེ་སྟོབས་འབར་བ་ཞིག་བྲིས་གནང་འདུག་སྟེ། ཁོའི་སྨིན་མ་གནག་ཅིང་སྟུག་ལ། མིག་དཀྱུས་ཤིན་ཏུ་རིང་བ་རྒོད་ཀྱི་གཤོག་པ་བརྐྱངས་པ་ལྟར་ཞིབ་འབྲི་བྱས་ཡོད་པ། ལུའུ་ཞུན་གྱིས“མིག་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྒེའུ་ཁུང་ལྟ་བུ་ཡིན”ཞེས་པ་དང་། ཐོར་ཟི་ཐེས“མིག་དབང་གཉིས་ཀ་ནི་ཚོར་བ་དེ་འདྲ་རྣོ་བའི་དབང་པོ་ཡིན་ཕྱིན། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྱེད་ཚོས་སྐད་ཆ་བཤད་མཁན་དེའི་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་བློས་དཔག་ཐུབ་པ་ཡིན་ནོ”⑩ཞེས་གསུངས་འདུག་མོད། རྩོམ་དེའི་ནང་རྩོམ་པ་པོས་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བའི་མིག་གི་དབང་པོ་དེ་ནི་རྣོ་ཞིང་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་འོད་མ་ཡལ་བར་ནག་རིག་རིག་ཅན་ཞིག་བཀོད་འབྲི་གནང་རྐྱེན། འགྱོད་གདུང་ཀློང་གི་མི་དེ་ནི་གྲུང་ཤ་དོད་ཅིང་རྣམ་རིག་བཀྲ་ལ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པས། དེས་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་སྙིང་འབུར་ཐོན་ཡོང་རྒྱུར་གཞོགས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་མེད། དེ་བཞིན་སྒྲུང་རྩོམ་གྱི་མི་སྣའི་རིགས་ལ་དྲང་ཕྱོགས་མི་སྣ་དང་ལྡོག་ཕྱོགས་མི་སྣ་གཉིས་ཡོད་པས། རྩོམ་པ་པོས་ཨ་ཁུ་ལྷ་བཟོ་བ་དེ་ཡང་སྙིང་དྲང་ཕྱོགས་མི་སྣ་ཞིག་གམ་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣ་གང་ཡིན་མིན་ཁ་གསལ་ཞིབ་འབྲི་གནང་མེད་ རྐྱེན། ཀློག་པ་པོའི་སྣང་ངོར་མི་བུ་དེ་ནི་ཡ་རབས་ཅན་དང་མ་རབས་ཁྲེལ་མེད་ཅན་གང་ཡིན་མིན་ཆ་མི་འཚལ་བས། མི་སྣ་ དེ་ཚོར་ང་ཚོས་སློབ་སྦྱོང་བྱ་དགོས་སམ་ཡང་ན་སུན་འབྱིན་བྱ་དགོས་མིན་གསལ་ཆ་མེད་པར་གྱུར་ཏོ། དཔེར་ན། 《སྤྲུལ་སྐུ》དང་།《མེ་ཏོག་ལྡུམ་རའི་ནང་གི་ཀླན་ཀ》ལྟ་བུར་ཆ་མཚོན་ན། ང་ཚོས་སུ་ཞིག་དྲང་ཕྱོགས་མི་སྣ་ཡིན་པ་དང་། གང་ཞིག་ལྡོག་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣ་ཡིན་པ་གསལ་པོར་ཤེས་ནུས་སོ།།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
①② 《དཔལ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ་པོད་གསུམ་པ》 དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ་11པར་པར་གཞི་དང་པོ་བསྒྲིགས་ཤིང་པར་ཐེངས་དང་པོ་བརྒྱབ།  ཤོག་ངོས163
③ 《རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག》  འདོན་ཐེངས་གཉིས་པ།  དགུ་རོང་སྤུན་གྲོལ་གྱིས་གཙོ་སྒྲིག་བྱས།  ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།2011ལོའི་ཟླ5པར་པར་གཞི་དང་པོ་བསྒྲིགས་ཤིང་པར་ཐེངས་དང་པོ་དཔར། ཤོག་ངོས147—148
④⑤⑥⑦⑨《བོད་རྩོམ་གསར་བ་བདམས་བཀོད་དང་དེ་དག་གི་བཤད་པ》བདུད་ལྷ་རྒྱལ་གྱིས་སྒྲིག་རྩོམ་བྱས། ཤོག་ངོས101，116，101-103，121，98
⑧《རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་གནད་བསྡུས》   རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་གྱིས་བརྩམས།  མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1998ལོའི་ཟླ་10པར་པར་གཞི་དང་པོ་བསྒྲིགས།  2008ལོའི་ཟླ་4པར་པར་ཐེངས 3 པ་བརྒྱབ།  ཤོག་ངོས235
⑩《རྩོམ་ལ་འཇུག་ཚུལ་རིག་བརྒྱའི་སྒོ་འབྱེད་ངོ་མཚར་འཕྲུལ་གྱི་ལྡེ་མིག》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།ཁྲི་བསམ་གཏན་དང་རྣམ་སྲས་གཉིས་ཀྱིས་བརྩམས།  1994ལོའི་ཟླ6པར་པར་གཞི་དང་པོ་བསྒྲིགས་ཤིང་པར་ཐེངས་དང་པོ་བཏབ།  ཤོག་ངོས238